تاملی در مولفه‌های فهم‌پذیری قرآن

امکان فهم متون دینی از دغدغه‌های همیشگی دین‌پژوهان بوده و تاکنون اندیشمندان شرق و غرب نظریه‌های مختلفی درباره‌اش مطرح کرده‌اند. در همین خصوص بحث‌های پُردامنه‌ای هم میان عالمان اسلامی از دیرباز درباره ممکن‌بودن یا نبودن فهم قرآن مطرح شده‌ است. آنچه در آثار نگاشته‌شده بیشتر محل توجه قرار گرفته، اقامه ادله در اثبات فهم‌پذیری قرآن است. حال آنکه، پیش از بحث درباره «فهم‌پذیری» یا «فهم‌ناپذیری» قرآن باید مشخص شود که: در فهم‌پذیردانستن قرآن فهم چه کسانی ملاک است؟ فهم کدامین معانی از قرآن مد نظر است؟ و چه میزان از فهم، معیار سنجش قرار می‌گیرد؟ در حقیقت این پرسش‌ها ناظر به مولفه‌ها و به عبارتی مبانی «فهم‌پذیری قرآن» است که باید پیش از اقامه ادله بر ممکن‌بودن یا نبودن فهم قرآن، پاسخ داده شود. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر با رویکردی درون‌دینی مبتنی بر روش توصیفی‌تحلیلی پاسخ پرسش‌های فوق را می‌کاود و بر اساس مولفه‌های به‌دست‌آمده ادله مخالفان امکان فهم قرآن را نقد می‌کند.

A Reflection on the Components of the Comprehensibility of the Quran

The possibility of understanding religious texts has always been a concern of theologians, and so far Eastern and Western thinkers have proposed various theories about it. In this regard, there has been a wideranging debate among Islamic scholars about the possibility or impossibility of understanding the Quran. What has been the focus of most of the written works is the presentation of evidence to prove the comprehensibility of the Quran. However, before discussing the comprehensibility or incomprehensibility of the Quran, it should be noted that: Whose understanding is the criterion for comprehensibility of the Quran? Understanding which meanings of the Quran is meant? And how much understanding should be achieved? In fact, these questions refer to the components or in other words, the principles of comprehensibility of the Quran that must be answered before presenting evidence on the possibility or impossibility of understanding the Quran. Given the importance of this issue, the present study examines the answers to the above questions with an intrareligious approach based on a descriptiveanalytical method, and then criticizes the arguments of those who believe in the impossibility of understanding the Quran based on the discussed components.