نقش منطق تاویل در تقریر مسئله «امامت» نزد صدرالدین شیرازی

منطق تاویل در مباحث هستی‌شناسانه حکمت متعالیه حاکی از امکان کشف لایه‌های ژرف حقیقت و بیان مختصاتش، و منوط به تقریر نسبت انسان با هستی و حقیقت است. برآیند این منطق، که بر موازنه تام مراتب انسان، قرآن و عالم با هم تاکید دارد، رسمیت درجات متعدد وجودی است و نظریه «علم و عمل اشتدادی» نیز محصول چنین نگرشی است. ترسیم ابعاد این نظریه مستلزم مطرح‌کردن برخی مطالب وجودشناسانه درباره انسانی است که در شدیدترین مرتبه وجودی قرار گرفته است و شدیدترین درجه علم و عمل را دارد. از این‌رو، پیوند منطق تاویل با آموزه انسان کامل و اصل امامت در حکمت متعالیه، یکی از لوازم اهم منطق تاویل است. هدف این مقاله تبیین استدلالی جایگاه امام به عنوان انسان کامل در نظام هستی بر اساس نظریه مذکور است. به نظر می‌رسد صدرالدین شیرازی مسائل مربوط به امامت را با اهتمام به حقانیت منطق تاویل و نظریه علم و عمل اشتدادی مطرح کرده باشد؛ چراکه جامعیت، جایگاه و مقام، لزوم وجود و شناخت امام از اموری است که با تفطن به مختصات این نظریه اثبات‌پذیر است، و علاوه بر آن، دالّ بر همسویی سخنان صدرای شیرازی با آموزه‌های تشیع در باب تداوم امامت است.

The Role of the Logic of Interpretation in Explaining the Issue of Imamate according to Sadr alDin Shirazi

The logic of interpretation in the ontological discussions of transcendent wisdom implies the possibility of discovering the deep layers of truth and expressing its characteristics, and depends on explaining the relation of man to existence and truth. The result of this logic, which emphasizes the complete balance of man, the Quran, and the universe, is the recognition of multiple existential degrees, and the theory of graded science and practice is the product of such an attitude. Drawing the dimensions of this theory requires the presentation of some ontological material about man, a being who is in the most extreme level of existence and has the most intense degree of science and practice. Hence, the connection of the logic of interpretation with the doctrine of the perfect man and the principle of Imamate in transcendent wisdom is one of the essential concomitants of this logic. The purpose of the article is to explain the position of the Imam as a perfect human being in the system of existence based on the above theory. It seems that Sadr alDin Shirazi is the person who raised the issues related to Imamate with regard to the legitimacy of the logic of interpretation and the theory of graded science and practice, since the comprehensiveness, the position and status, the necessity of the Imam and the need to know him are things that can be proven by the characteristics of his theory. In addition, it indicates the alignment of Sadra Shirazi’s words with the Shiite teachings about the continuity of the Imamate.