آیین‌های عاشورایی در دوره سلجوقی: زمینه‌ها و فرصت‌های مانایی

با سقوط دولت آل بویه (حک.: 334-447 ه.ق.) و به قدرت رسیدن سلجوقیان (حک.: 431-590 ه.ق.) برگزاری آیین‌های عاشورایی، علی‌رغم سخت‌گیری‌های هیئت حاکمه در نیمه اول عصر سلجوقی، همچنان در میان امامیه استمرار داشت، و در منابع تاریخی کم و بیش گزارش شده است. پژوهش حاضر به آیین‌های عاشورایی عصر سلجوقی، زمینه‌ها و فرصت‌های مانایی و برگزاری مراسم عاشورا، گونه‌های عزاداری امام حسین(ع)، عزاداری سنیان حنفی و شافعی، عزاداری زنان، مناقب‌خوانی، مرثیه‌سرایی و تعزیه پرداخته است.‌ یافته‌های پژوهش با تکیه بر روش توصیفی‌تحلیلی نشان می‌دهد که زمینه‌ها و فرصت‌هایی در دوره سلجوقی وجود داشته که سبب مانایی آیین‌های عاشورایی بوده است. آیین‌های عاشورایی، و زمینه‌ها و فرصت‌هایی که موجب استمرار این آیین‌ها شده، هدف این پژوهش است. آیین‌های عاشورایی در این عصر خودجوش بوده است. هر زمان که شیعیان اوضاع و احوال سیاسی مناسب و فرصت مساعدی می‌یافتند، در ایام محرم، به‌ویژه روز عاشورا، آیین‌های عزاداری مخصوص امام حسین(ع) برپا می‌کردند. همان آیین‌های عاشورایی که در عصر آل بویه وجود داشته، در این دوره هم کمابیش استمرار داشته و منقطع نشده است.

Ashura Rituals in the Sel(ع)uk Period: Grounds and Opportunities for Persistence

With the fall of the government of Buyyids (ruled: 334447 AH) and the rise to power of the Sel(ع)uks (ruled: 431590 AH), holding Ashura rituals, despite the strictures of the ruling body in the first half of the Sel(ع)uk era, continued among the Twelvers, and has been more or less reported in historical sources. The present study deals with the Ashura rituals of the Sel(ع)uk era, the grounds and opportunities for persistence and holding Ashura ceremonies, the types of mourning of Imam Hoseyn (AS), the mourning by Hanafi and Shafi’i Sunnis, the mourning by women, the recounting of managheb (virtues), the chanting of lamentation and ta’ziyeh (condolence theater). Based on the descriptiveanalytical method, the research findings show that there were grounds and opportunities in the Sel(ع)uk period that caused the persistence of Ashura rituals. The purpose of this research is Ashura rituals, the grounds and opportunities that have caused the continuation of these rituals. Ashura rites have been spontaneous in this era. Whenever the Shiites found suitable political conditions and opportunities, they would hold mourning rituals for Imam Hoseyn (AS) during Muharram, especially on the day of Ashura. The same Ashura rituals that existed in the time of Buyyids, have been more or less continuous in this period and have not been interrupted