جایگاه پیامبر و امام: بررسی تطبیقی دیدگاه سید مرتضی و حمیدالدین کرمانی

معرفت و شناخت فرستادگان الاهی و جانشینان آنها از مهم‌ترین مسائل ادیان الاهی است. این مسئله از معرکه آرای اندیشمندان اسلامی نیز به دور نبوده و در تاریخ تفکر اسلامی همواره به آن توجه شده است. اهمیت این مسئله زمانی بیشتر آشکار می‌شود که فرَق مختلف اسلامی درباره آن اظهارنظر کرده و منظومه‌ای معرفتی راجع به آن شکل داده‌اند. این پژوهش با محوریت بررسی آرای متکلمان امامیه و اسماعیلیه در این موضوع و با تمرکز بر دیدگاه‌های دانشمند بنام شیعی، سید مرتضی علم‌الهدی، و اندیشمند برجسته اسماعیلی، حمیدالدین کرمانی، به شیوه توصیفی‌تحلیلی و با مراجعه به منابع کتاب‌خانه‌ای، نضج یافته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نظام معرفتی سید مرتضی و حمیدالدین کرمانی درباره پیامبر و امام، در عین برخورداری از مشترکات فراوان، تفاوت‌های بنیادین نیز دارد؛ مشترکاتی همچون برتری انبیا بر ملائکه، عصمت انبیا و امامان، ختم نبوت، جانشینی علی (ع)، ضرورت نبوت و وجوب ایمان به همه انبیای الاهی. اختلاف بسیار چشمگیر این دو دیدگاه در تعداد، ادوار و القاب انبیا و امامان شیعه نیز مشهود است.

The Status of the Prophet and the Imam: A Comparative Study of the Views of Seyyed Morteza and Hamid alDin Kermani

Knowing the divine messengers and their successors is one of the most important issues of the divine religions. This issue has not been far from the battle of Islamic thinkers and always been considered in the history of Islamic thought. Its importance became more apparent when different Islamic sects commented and formed epistemological systems on it. Using the‌ descriptiveanalytical method, this research has been done based on  library sources examining the opinions of Imami and Ismaili theologians on the mentioned issue with the focus on views of the Shiite scholar, Seyyed Morteza Alam alHuda and the prominent Ismaili thinker, Hamid alDin Kermani. Findings show that the epistemological system of Seyyed Morteza and Hamid alDin Kermani about the Prophet and the Imam, while having many similarities such as the superiority of the prophets over the angels, the infallibility of the prophets and imams, the end of prophecy, the succession of Ali (AS), the necessity of prophecy and the obligation of faith in all the divine prophets, also has fundamental differences that the one concerns the number, periods and titles of the prophets and Shiite imams.