موجودیت خارجی کتاب اثبات الرجعه فضل بن شاذان نیشابوری با تاکید بر نقل روایات کتابش در آثار متاخر از او

از آثار مهدوی فضل بن شاذان، به‌ جز اشاراتی که کتب فهارس به‌ عنوان آنها داشته‌اند، روایاتی نیز در آثار متاخر از او به دست ما رسیده است. با بررسی این منقولات در آثاری همچون الارشاد شیخ مفید، الغیبه شیخ طوسی، سرور اهل الایمان سید نیلی، کفایه المهتدی میرلوحی و المحتضر ابن‌حلی، از مجموع پنج کتاب اثبات الرجعه، الرجعه، حذو النعل بالنعل، القائم و الملاحم فضل با موضوع امام مهدی (ع)، فقط کتاب اثبات الرجعه هویت تاریخی می‌یابد و اصالت و اعتبارش اثبات می‌شود. از کتاب القائم نیز فقط با اشاره ابن‌حلی در کتاب المحتضر اطلاع مختصری یافته‌ایم و از سه کتاب الرجعه، حذو النعل بالنعل و الملاحم اثری در دست نیست. کتاب الغیبه للحجه و کتاب الحجه من ابطاء القائم او نیز اصالتی ندارد، بلکه برخی از علمای متاخر، همچون محدث نوری، به فضل نسبت داده‌اند. در بین کتبی که روایات فضل را نقل کرده‌اند، برخی همچون طبرسی در اعلام الوری و خاتون‌آبادی در الاربعین نیز بدون اشاره به منبع واسطه، روایات اثبات الرجعه را به ‌واسطه دو منبع اصلی نقل روایات او (الغیبه و کفایه المهتدی) انتقال داده‌اند.با بررسی روایات مهدوی منقول از فضل بن شاذان در آثار متقدمان، از بین پنج کتاب منسوب به وی در فهارس، نشان می‌دهیم که فقط اثبات الرجعه موجودیت خارجی دارد.

External Existence of the Book Isbat alRa(ع)‘a by Fazl ibn Shazan Neyshabouri with Emphasis on Quoting the Narrations of His book in Later Works

Among the works related to the Mahdism of Fazl ibn Shazan, in addition to references to some of them in fehrest books (catalogues including all books), we have also received narrations in works after him. Examining the narrations in works such as alIrshad by Sheikh Mofid, alGhaybah by Sheikh Tusi, Sorur Ahl alIman by Sayyid Nili, Kefayat alMohtadi by Mirlohi and alMohtazar by Ibn Helli, from a total of five books about Imam Mahdi (AS) viz Isbat alRa(ع)a, alRa(ع)a, Hazw alNal be alNal and alGhaem wa alMalahem, only Isbat alRa(ع)a found historical identity and its authenticity and validity were proved. Concerning the book of alGhaem, we have found brief information only with the reference of Ibn alHelli in the book of alMohtazar, and there is no trace of the other three books i.e. alRa(ع)a, Hazw alNal be alNal and alMalahem. His books alGhaybah le alHo(ع)(ع)ah and alHo(ع)(ع)ah men Ibta alGhaem are also not original, but some later scholars, such as Mohaddeth Nouri, have attributed them to Fazl. Among the books that have quoted the narrations of Fazl, some, such as Elam alWara by Tabarsi and alArbain by Khatunabadi, have also quoted the narrations of Isbat alRa(ع)a through the two main sources of his narrations (i.e. alGhaybah and Kefayat alMohtadi) without mentioning the intermediary source. Examining the narrations related to the Mahdism of Fazl ibn Shazan in the works of predecessors, we show that from among the five books attributed to him in fehrest books only Isbat alRa(ع)a has an external existence.