بازنمایی علم غیب غیرانبیا از نگاه علما و محدثان اهل سنت

غیب‌دانی غیرانبیا یکی از مسائل کلامی است که از دیرباز تا کنون اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول کرده و درباره آن اظهارنظرهای متفاوتی ابراز داشته‌اند. بعضی از علمای اهل سنت در طول تاریخ برای تاختن به شیعیان این مسئله را بهانه قرار داده‌اند و با اعتقاد شیعه به غیب‌دانی غیرانبیا، از جمله امامان، مخالفت، و شیعیان را به شرک و غلو متهم کرده‌اند، در حالی که با مراجعه به اندیشه بسیاری از علمای برجسته اهل سنت و منابع دست اول حدیثی آنها، از جمله صحیح بخاری و مسلم، نتیجه دیگری به دست می‌آید. بنابراین، در این جستار با استناد به سخن بعضی از علما و روایات صحیحین نشان داده خواهد شد که: 1. باور به غیب‌دانی غیرانبیا اختصاصی به شیعه ندارد؛ 2. مبنای کلامی شیعه در پذیرش علم غیب امام، علاوه بر دلایل درون‌مذهبی از ناحیه روایات و نظر بزرگان اهل سنت نیز تایید شده است؛ 3. معلوم خواهد شد که غالی و مشرک‌دانستن شیعه اتهامی است ناشی از تعصبات مذهبی.

The Representation of NonProphets’ Knowledge of the Hidden in the View of Sunni Clergy and Scholars of Hadiths

Nonprophets’ knowledge of the hidden (‘ilm alghayb) is a theological issue with which Muslim scholars have for long been concerned, offering different accounts thereof. Throughout history, some Sunni scholars have attacked the Shi‘a because they ascribe knowledge of the hidden to nonprophets, including their Imams, taking the view to amount to polytheism and exaggeration. A reference to the work of prominent Sunni scholars and firsthand Sunni sources of hadiths, including Ṣaḥīḥ alBukhārī and Ṣaḥīḥ Muslim, leads to a different conclusion, however. In this paper, I cite scholars and hadiths from the two Ṣaḥīḥs in order to show that (1) the belief in nonprophets’ knowledge of the hidden is not exclusive to the Shi‘a and (2) the theological foundation of the Shiite belief in the Imam’s knowledge of the hidden has, in addition to intrareligious evidence, been supported by prominent Sunni scholars as well, and (3) it will turn out that accusations of exaggeration and polytheism against the Shi‘a come from religious biases against them.