آیین اهل حق و رابطه آن با آیین مهر پرستی

هدف از این پژوهش بررسی رابطه میان آیین اهل حق و کیش مهرپرستی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که آیین اهل ‌حق، آموزه‌هایی مشترک با آیین‌های باستانی ایران دارد. نظر به سرشت ترکیبی باورها و عقاید این آیین، گویی یکی از بنیادها و آبشخورهای فکری و اعتقادی اهل ‌حق، آیین میترا است. از تشابهات این دو آیین، مواردی شایان توجه است مثل: مقام والای خورشید و فرّ ایزدی نزد کیش مهرپرستی و آیین اهل ‌حق، انعقاد پیمان برادری، قربانی‌کردن گاو، تولد مهر و تولد برخی از پیران اهل ‌حق از دوشیزه‌ای باکره، اهمیت عدد هفت، رازآلودگی. این تشابهات تا بدان‌جا است که می‌توان گفت گونه‌ای همانندی در اخلاقیات، مناسک، آداب و رسوم، و نمادهای مذهبی در میان است؛ اما مبانی بنیادین اهل حق مثل نگاه به توحید، معاد، عدل، امامت، نبوت کاملاً با ادیان باستانی ایران متفاوت است. در این جستار تلاش می‌شود با روش تفسیری  مقایسه‌ای و با تکیه بر کتاب سرانجام از مقدس‌‌ترین و مهم‌ترین منابع مکتوب اهل ‌حق، رابطه میان آیین اهل ‌حق و کیش مهرپرستی واکاوی شود.

Ahle Haqq Religion and Its relation with Mithraism

The purpose of this study is to examine the relation between Ahle Ḥaqq religion and Mithraism. The findings of the research suggest that Ahle Ḥaqq has some similar teachings with Iran’s ancient religions. Considering combinational nature of beliefs of this religion, it is as though one of fundaments and intellectual and belief bases of Ahle Ḥaqq is Mithraism. Of similarities of these two religions, some cases are notable like: sublime status of the sun and divine glory to Mithraism and Ahle Ḥaqq, making brotherhood pact, sacrificing cow, the birth of Mithras and the birth of some of Ahle Ḥaqq sages from a virgin, importance of number seven, and secrecy. These similarities are to the extent that it can be said there is a kind of sameness in ethics, rites, customs, and religious symbols; but fundamental basics of Ahle Ḥaqq like view on monotheism, resurrection, justice, Imamah, and prophethood is totally different from ancient religions of Iran. In this study, it is attempted to delve into the relation between Ahle Ḥaqq and Mithraism by interpretativecomparative method and with reliance on Saranjām book which is of the holiest and the most important written sources of Ahle Ḥaqq.