ظرفیت‌های فرهنگی ـ هویّتی جهان فطری

از دوره رواج تجربه‌گرایی، به فطرت به مثابه کیفیت خلقت انسان با ویژگی‌های فرامادی توجه جدّی نشده است و بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده در باب سرشت نوعی انسان، یا رویکردی مادی دارد، به گونه‌ای که اساساً به انکار ذاتمندی انسان انجامیده (سرشت‌ستیز) یا با نوعی تقلیل‌گراییِ آدمی به ابعاد فیزیکی، ظرفیت‌های فرهنگی ـ هویّتی انسان به داشته‌هایی از قبیل ابعاد فیزیولوژیکی و ژنتیکی فروکاسته شده (سرشت‌پذیر مادی) و به‌تدریج، درک انسان از هویّت نوعی خویش و دیگری فرهنگی را با چالش مواجه ساخته است. این نوشتار می‌کوشد بر پایه انسان‌شناسی قرآنی، با رویکردی فرامادی و با روش «توصیفی ـ تحلیلی»، ظرفیت‌های فرهنگی ـ هویّتی جهان فطری را به مثابه زیستْ‌جهان بنیادین و مشترک میان جهان‌های متکثّر فرهنگی بررسی کند. جهان فطری با برخورداری از ثبات‌، اشتراک میان انسان‌ها، و قوانین عامی همچون «انکارناپذیری اصل واقعیت» (در حوزه بینش‌ها) و «گرایش به کمال مطلق» (در حوزه گرایش‌ها)، می‌تواند زمینه درکی از هویّت نوعی انسان و ایجاد تعامل میان جهان‌های فرهنگی متکثّر را فراهم سازد. برخی از یافته‌های آن عبارت است از: قدرت بازدارندگی فوق‌العاده بالا در برابر انکار بعد شناختاریِ مطلق علم در حوزه «ادراکات حقیقی»؛ ظرفیت هدایت‌گری اعتباریات به سمت گرایش‌های عالی انسانی در حوزه «ادراکات اعتباری»؛ قدرت جذب فرافرهنگی؛ توان دیپلماسی عمومی؛ جلوگیری از شکاف نسل‌ها؛ معنادار کردن بازگشتن به خویشتن.