اتواتنوگرافی به مثابه روش پژوهش

پس از دهه‌ها توجه به روش‌های اثبات‌گرایانه به عنوان رویکردی کمی در پژوهش‌های حوزه علوم انسانی، بار دیگر روش‌های کیفی مورد توجه قرار گرفته است. از روش‌های کیفی پژوهشی جدید که در شاخه‌های مردم شناسی، علوم ارتباطات و انسان شناسی مورد توجه قرار گرفته است، راهبرد روش شناختی «خودمردم نگاری» یا اتواتنوگرافی است. اتواتنوگرافی علی‌رغم ریشه عمیقی که در مطالعات مردم شناسی و روش شناختی دارد، شاید کمی بیش از یک دهه است که با کاربرد گسترده تر از سوی محققان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اتواتنوگرافی ظرفیت‌های متعددی برای تحلیل جامعه، فرهنگ، انسان و تجربه‌های زیستی در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهد و شرایطی را مهیا می‌کند تا محقق بتواند به بازاندیشی محیط و موضوع مورد مطالعه خود بپردازد و بستری را فراهم می‌کند تا پژوهشگر بتواند به تولید دانش در زیست بوم مورد مطالعه بپردازد. در این رویکرد پژوهشی، تجارب محقق از جمله منابع اطلاعاتی مهم در فرایند تحقیق است و کمک می‌کند تا به فهم عمیق‌تری از محیط اجتماعی و فرهنگی برسد و حتی پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی را با بهره‌گیری از نوعی خودآگاهی انتقادی در قالب تجربه‌های شخصی به حوزه عمومی گسترش دهد. روش اتواتنوگرافی با مولفه‌ی بازخوداندیشی و بازخودنگری را می‌توان با قرائتی اصیل از مبانی نظری اسلامی بازتعریف و ارتقا داد. به عبارتی در این نوشتار به دنبال معرفی روش کیفی اتواتنوگرافی هستیم. در این پژوهش نشان خواهیم داد که آن دسته از تجارب شخصی که قابلیت اشتراک‌گذاری با سایر افراد جامعه را دارد، با روش اتواتنوگرافی به خوبی توصیف، تببیین و تحلیل خواهد شد.