فرهنگ و معنویت در جهان معاصر (بازخوانی هویت چهل‌تکه و افسون زدگی جدید)

مقاله حاضر بازخوانی و نقد دیدگاه داریوش شایگان در خصوص دو مساله تکثر و اختلاط فرهنگی و فقدان معنویت در جهان معاصر( غرب ) همراه با ارائه راهکارهایی برای اصلاح و ارتقاء دیدگاههای مطرح در این باره است. برای فهم، از روش هرمنوتیکی و برای نقد، از دو روش نقد درونی و بیرونی استفاده شده است. شایگان حاصل اختلاط فرهنگی را چهل‌تکه شدن هویت‌ها می‌داند و عرصه معنویت را مستقل از عرصه فرهنگ می‌انگارد و بودیسم را راهکاری برای رفع مشکل فقدان معنویت در دنیای مدرن می‌شمارد. او با وجود تاکیدی که بر لزوم پذیرش مدرنیته و غرب از سوی دیگر فرهنگ‌ها‌ و ترک هویت محلی دارد، اما می‌خواهد به چهل‌تکه شدن هویت‌ها نیز معتقد بماند! اما آن چه در عرصه فرهنگ و هویت در حال وقوع است بازاندیشی هویتی و فرهنگی است که شرق آن را زودتر از غرب آغاز کرده و در چارچوب یک سیاست دوگانه مقاومت اقتباس، در پی ایجاد و به توازن رساندن فرهنگ بازآفریده شده خویش است. غرب نیز نیازمند چنین بازاندیشی با هدف جبران نقیصه کمبود معنویت است. اگر بخواهیم معنویت را مستقل از فرهنگ رشد دهیم، دوری گزیدن از نهلیسم حاکم، امری ناشدنی باقی خواهد ماند. باید در پی فلسفه‌ای از زندگی بود که امکان جمع توآمان فرهنگ و معنویت را فراهم سازد.