ارزیابی ریسک سلامت ناشی از فلزات سنگین در گرد و غبار خیابانی شهری (مطالعه موردی: شهر برازجان)

زمینه و هدف: از آنجایی که آلودگی هوا همواره یکی از مشکلات مهم بشری بوده و اثرات حاصل از گردو‌غبار آن بر روی جوامع انسانی مشهود می‌باشد، لذا تحقیق حاضر با هدف تعیین غلظت فلزات سنگین گردوغبار در منطقه شهری برازجان و با ارزیابی ریسک سلامت ساکنین این شهر انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش در فصل تابستان سال ١٤٠٠، با جمع‌آوری گرد وغبار از سطح خیابان‌های اصلی شهر برازجان به صورت تصادفی انجام شد. نمونه‌ها پس از جمع‌آوری از سطح خیابان، خشک و الک شدند و پس از آماده سازی به روش انحلال توسط چهار اسید (hcl:hno3:hf:hclo4, 3:1:3:1) هضم اسیدی، توسط دستگاه طیف‌ سنجی جفت شده القایی(icp-ms)  آنالیز گردیدند. بعد از تعیین غلظت فلزات سنگین، ارزیابی ریسک سلامت آن ها در گروه های کودکان و بزرگسالان از سه مسیر بلع، استنشاق و تماس پوستی صورت پذیرفت.یافته ها: در این تحقیق، میانگین غلظت فلزات مس (٥٨/٤)، روی (١٧٨/٠٦)، آهن (١٤٦٩٤/٨٦)، نیکل (٣٠/٠٣)، کروم (٥٥/٧٣)، کادمیوم (٠/٢٣)، سرب (٦٠/٥٣) و آرسنیک (٣/٨٨) میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شد. در ضمن، نتایج ارزیابی ریسک سلامت نشان می دهد که میزان ریسک سلامت غیرسرطانی (hi) فلزات در گروه کودکان بین ١-١٠ تا ٣-١٠ و در بزرگسالان بین ٢-١٠ تا ٤-١٠ می باشد )1>(hi، و مقدار سرطان زایی (cr) این فلزات در محدوده ٥^-١٠ تا ١١^-١٠ قرار دارد.نتیجه گیری: به طور کلی، میزان ریسک سلامت غیرسرطانی و همچنین ارزیابی ریسک سرطانی در دو گروه کودکان و بزرگسالان در محدوده بی خطر قرار دارد، همچنین مقدار سرطان زایی فلزات کروم و نیکل در محدوده با آلودگی تحت کنترل (٤^-١٠ تا٦-^١٠) می‌باشد و خطر قابل توجهی از نظر بیماری های سرطانی، سلامت ساکنین را تهدید نمی‌کند.

health risk assessment of heavy metals in urban street dust (case study: borazjan city)

background: since air pollution has always been one of the significant human problems and the effects of dust on human communities are evident, this study aimed to determine the concentration of heavy metals in dust in the urban area of borazjan and to evaluate the health risk for the residents of this city.methods: this research was conducted in the summer of 2021, with the collection of dust from the main streets of borazjan city randomly. the samples were dried and sieved after collection from the street surface and were prepared using a digestion method with four acids (hcl: hno3: hf: hclo4, 3:1:3:1). they were then analyzed by inductively coupled plasma mass spectrometry (icp-ms). after determining the concentrations of heavy metals, the health risk assessment was carried out for children and adults through three exposure pathways: ingestion, inhalation, and dermal contact.results: in this study, the average concentrations of metals were determined as follows: cu (58.4), zn (178.06), fe (14694.86), ni (30.03), cr (55.73), cd (0.23), pb (60.53), and as (3.88) mg/kg. additionally, the results of the health risk assessment showed that the health risk for non-carcinogenic effects (hi) in children ranged from 10-1 to 10-3, and in adults, it ranged from 10-2 to 10-4 (hi > 1). the carcinogenicity (cr) of these metals was in the range of 10-5 to 10-11.conclusion: overall, the levels of non-carcinogenic health risk as well as the assessment of carcinogenic risk for both children and adults are within the safe range. moreover, the carcinogenicity of chromium and nickel is within the controlled pollution range (10-4 to 10-6) and does not pose a significant risk to the health of residents regarding cancer diseases.