بررسی تجمع زیستی سرب، کادمیوم و نیکل در خاک و محصولات چغندر (beta vulgaris) و هویج (daucus carota) مزارع کشاورزی شهرستان شوش

زمینه و هدف: سرب، نیکل و کادمیوم جزء فلزات سمی  هستند که می توانند آثار خطرناک و جبران ناپذیری برای انسان داشته باشند. این مطالعه با هدف بررسی میزان تجمع زیستی فلزات سنگین کادمیوم، سرب و نیکل در خاک و گیاه چغندر و هویج زمین های کشاورزی شهرستان شوش انجام شد.مواد و روش ها: در این تحقیق توصیفی مقطعی، بطور تصادفی 4 مزرعه کشاورزی چغندر و 4 مزرعه کشاورزی هویج سطح کشت شهرستان شوش انتخاب شد. از هر مزرعه چغندر و هویج 60 نمونه و همچنین 40 نمونه مرکب از خاک تهیه شد. نمونه برداری در زمستان سال 1398 و بهار سال 1399 صورت گرفت. برای هضم نمونه های خاک از روش epa 3050 استفاده گردید و میزان سرب، کادمیوم و نیکل موجود در نمونه ها توسط دستگاه طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی سنجش شدند.یافته ها: میزان غلظت کادمیوم، سرب و نیکل در گیاه چغندر 2.06، 35.87 و 96.68 میلی گرم بر کیلوگرم و در گیاه هویج به ترتیب 1.72، 14.82 و 39.52 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. در خاک مزارع تحت کشت چغندر و هویج مقادیر کادمیوم، ،سرب و نیکل به ترتیب 2.9، 63.62 و 3150.65 و 14.4، 225.27 و 3348.82 میلی گرم بر کیلوگرم بود. میانگین غلظت فلزات سنگین چغندر و هویج و خاک مزارع کشت دو گیاه مورد مطالعه با یکدیگر اختلاف معنی دار داشتند (0.05>p). بالاترین ضریب تجمع زیستی در گیاه چغندر و هویج مربوط به فلز کادمیوم به ترتیب 0.74 و 0.125 و کمترین مربوط به فلز نیکل به ترتیب 0.30 و 0.012 بود.نتیجه گیری: ضریب تجمع زیستی فلز سرب، نیکل و کادمیوم در گیاه چغندر و هویج پایین تر 1 محاسبه شد. غلظت کادمیوم، سرب و نیکل در خاک و گیاه چغندر و هویچ بالاتر از حد مجاز استاندارد سازمان بهداشت جهانی و fao (سرب و کادمیوم به ترتیب 0.3 و 0.2 میلی گرم بر کیلوگرم) بود. با توجه به مصرف بالای سبزیجات و خطرات بالقوه تجمع فلزات سنگین پایش منظم محصولات عرضه شده توصیه می‌شود.

investigating the bioaccumulation of lead, cadmium and nickel in soil and beta vulgaris and daucus carota in the agricultural fields of shush city

background: pb, cd and ni are toxic metals can have dangerous and irreparable effects on humans. this study was conducted aim of investigation amount of bioaccumulation of pb, cd and ni in the soil, beta vulgaris and daucus carota of shush city. methods: in this research of descriptive-sectional, 4 farms of beta vulgaris and 4 farms of daucus carota were randomly selected in shush city. 60 samples were prepared from each farms of beta vulgaris and daucus carota, as well as 40 soil composite samples. sampling was done in the winter of 2019 and spring of 2020. epa 3050 method was used to digest soil samples and the amount of pb, cd and ni in the samples measured by icp plasma.results: cncentration of cd, pb and ni of beta vulgaris was 2.06, 35.87 and 96.68 mg kg-1and of the daucus carota was 1.72, 14.82 and 39.52 mg kg-1, respectively. cncentration of cd, pb and ni in the soil of beta vulgaris and daucus carota farms were 2.9, 63.62 and 3150.65 mg kg-1 and 14.4, 225.27 and 3348.82 mg kg-1, respectively. the mean of concentration of heavy metals in beta vulgaris and daucus carota and soil of the two studied plants were significantly different (p<0.05). the highest bioaccumulation index in beta vulgaris and daucus carota was related to cd, 0.74 and 0.125 and the lowest was related to ni, 0.30 and 0.012, respectively.conclusion: the bioaccumulation coefficient of pb, cd and ni in beta vulgaris and daucus carota was calculated to be lower than 1. the concentration of pb, cd and ni in the soil and beta vulgaris and daucus carota was higher than the standard limit of the who and fao (pb and cd was 0.3 and 0.2 mg/kg, respectively). considering the high consumption of vegetables and the potential risks of heavy metal accumulation, regular monitoring of the supplied products is recommended.