مسئولیت مدنی دولت در قبال ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و سلامت شهروندان (مطالعه موردی؛ ریزگردههای استان خوزستان)

زمینه و هدف: ریزگردها در استان خوزستان و تهدید سلامت شهروندان، موضوع مسئولیت مدنی دولت در نظام حقوقی ما را به صورت جدی مطرح نمود. مبانی متعددی برای مسئول تلقی نمودن دولت مطرح است که از آن جمله می توان به تقصیر و تسبیب اشاره نمود. هدف، معرفی نظریه قابلیت استناد، به عنوان مبنای مسئولیت دولت در این زمینه می باشد.مواد و روش ها: روش تحقیق در این مقاله، روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر تحلیل مقررات فقهی و حقوقی می باشد.یافته ها: ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ آلودگی ناشی از ریزگردها علاوه بر ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ، منجر به بیماری هایی نظیر: ﺳﻴﻨﻮزﻳﺖ، ﺑﺮوﻧﺸﻴﺖ، آﺳﻢ و آﻟﺮژی، و ایجاد اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد. یافته ها نشان داد که نظریات مطرح شده در مبانی مسئولیت مدنی در فقه امامیه(اتلاف، تسبیب) و حقوق موضوعه(قانون اساسی، قانون مسئولیت مدنی)، قاعده تسبیب، و نظریه تقصیر در نظام حقوقی، به خوبی می تواند مبنای مسئولیت مدنی دولت در قبال خسارت های ناشی از ریزگردهای استان خوزستان مورد استناد قرار گیرد.نتیجه گیری: دولت در قبال ریزگردها با مدیریت صحیح قبل از حادثه مانند؛ مدیریت کانون های بحرانی ریزگرد، تقویت پوشش گیاهی و مالچ(mulch) پاشی کانون‌های ریزگرد، استفاده صحیح از منابع آبی، آموزش و ... و بعد از حادثه(مدیریت بحران) می تواند میزان خسارات را تقلیل دهد، بنابراین دولت مسئولیت مدنی دارد؛ چرا که طبق قانون اساسی دولت ملزم به تامین بهداشت و سلامت برای مردم بوده و اگر برای دولت مسئولیتی قائل نشویم وضعیت بهداشت عمومی و سلامت شهروندان به مخاطره، و تبعات سوئی به همراه خواهد داشت.

the government's civil liability for public health and citizens' well-being (case study: dust storms in khuzestan province)

background: dust storms in khuzestan province and the threat they pose to the health of citizens have raised the issue of the government’s civil liability in our legal system. various grounds for holding the government accountable are discussed, including fault and causation. the aim of this paper is to introduce the theory of attribution as a basis for the government’s liability in this regard.methods: the research method in this article is descriptive-analytical, based on the analysis of legal and jurisprudential regulations.results: scientific research has shown that dust pollution, in addition to posing public health risks, leads to diseases such as sinusitis, bronchitis, asthma, allergies, and causes depression. the findings indicate that the theories proposed in the foundations of civil liability in imami jurisprudence (destruction, causation) and statutory law (the constitution, civil liability law), the rule of causation, and the fault theory in the legal system, can well serve as the basis for the government’s civil liability for damages caused by dust storms in khuzestan province.conclusion: the government can reduce damages related to dust storms through proper pre-incident management, such as managing critical dust storm hotspots, enhancing vegetation cover, applying mulch to dust storm-prone areas, utilizing water resources effectively, education, and post-incident crisis management. therefore, the government bears civil liability, as the constitution obligates it to ensure public health and safety. if no responsibility is imposed on the government, public health and citizens’ well-being will be at risk, leading to adverse consequences.