امکان‌سنجی استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در ایران (فرصت‌ها و چالش‌ها)

زمینه و هدف: در مقابل تحریم‌های بین‌المللی که در رابطه با اقتصاد نفتی برای ایران وضع شده‌است، انرژی خورشیدی در این کشور از قابلیت‌های ویژه‌ای برخوردار است؛ بطوری که کشور ایران می‌تواند درسال2050 میلادی، به تامین‌کننده اصلی زنجیره تولید برق خورشیدی مدیترانه تبدیل شود. با توجه به توانایی ایران در زمینه دستیابی به این انرژی پاک، هدف مطالعه حاضر، بررسی امکان‌ استقرار و استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در ایران برای تولید انرژی برق با توجه به چند پروژه‌ انجام‌شده و نیز بررسی فرصت‌ها و چالش‌های توسعه این نیروگاه‌ها می‌‌باشد. مواد و روش ها: برای انجام مطالعه مروری حاضر، کلیدواژه‌های «solar power plants, solar energy in iran, renewable energy, solar potentials and challenges» در پایگاه‌های داده «google scholar, sciencedirect, sid, magiran, researchgate» از سال 2005 تا 2024 میلادی جستجو شدند. پس از عمل جستجو، جمعاً 320 مقاله یافت شد که پس از انجام مراحل غربالگری و بررسی کامل مقالات، در نهایت تعداد 23 مقاله ثبت و در مطالعه استفاده شد. معیار ورود مقالات به مطالعه، به‌روز بودن و تناسب محتوا با موضوع مورد نظر بود.یافته ها: برای بررسی امکان استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در ایران، از داده‌های کمی و کیفی مطالعات در رابطه با ظرفیت‌های جغرافیایی، توان تولیدی و چالش‌های پیش‌ روی استقرار نیروگاه‌ها استفاده شد. تجربه ایران برای استقرار انرژی متمرکز خورشیدی، به نیروگاه‌های شیراز و یزد برمی‌گردد که با وجود موفقیت‌آمیز بودن بهره‌برداری از این نیروگاه‌ها، از آن زمان تاکنون طراحی و یا ساخت نیروگاه‌ خورشیدی جدیدی اعلام نشده‌است. در این راستا، فقدان مطالعات امکان‌سنجی در این کشور کاملاً مشهود است.نتیجه گیری: علی‌رغم توسعه نه‌چندان قابل قبول نیروگاه‌های خورشیدی در ایران و نیز عدم تقاضای عمومی برای دستیابی به انرژی پاک؛ تابش خورشیدی بالا، اراضی بیابانی موجود در ایران و نیز عدم انتشار گازهای آلاینده توسط نیروگاه‌های خورشیدی؛ عوامل اصلی برای تشویق به توسعه این نیروگاه‌ها برای تولید انرژی حرارتی و الکتریکی هستند. بنابراین، استفاده از این نیروگاه‌ها می‌تواند فرصت‌های بسیاری برای کشور ایران فراهم و نیز بسیاری از موانع را برطرف سازد.

feasibility of using solar power plants in iran (opportunities and challenges)

background: in the face of international sanctions imposed on iran’s oil economy, solar energy in this country has special capabilities; so that iran can become the main supplier of the mediterranean solar power production chain by 2050. considering iran’s ability to access this clean energy, the aim of the present study is to investigate the possibility of establishing and using solar power plants in iran for electricity production, considering some completed projects, as well as examining the opportunities and challenges of developing these power plants.methods: for the current study, the keywords “solar power plants, solar energy in iran, renewable energy, solar potentials and challenges” were searched in the databases “google scholar, sciencedirect, sid, magiran, researchgate” from 2005 to 2024. after that, a total of 320 articles were found, which after screening and full review of the articles, finally 23 articles were registered and used in the study. the criterion for the entry of articles was their relevance of the content to the subject matter.results: to investigate the possibility of using solar power plants in iran, quantitative and qualitative data from studies related to geographical capacities, production capacity, and challenges facing the establishment of power plants were used. iran’s experience in establishing concentrated solar energy dates back to the power plants in shiraz and yazd city, which, despite the successful operation of these power plants, no new solar power plant has been announced since then. in this regard, the lack of feasibility studies in this country is quite evident.conclusion: despite the not-significant development of solar power plants in iran and the lack of public demand for clean energy; high solar radiation, existing desert lands in iran, and the prevention of pollutant gas emissions by solar power plants are the main factors encouraging the development of these power plants for the production of thermal and electrical energy. therefore, the use of these power plants can provide many opportunities for iran.