بررسی تجمع عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله گونه‌های قزل‌آلای رنگین کمان (oncorhynchus mykiss) و ماهی سس (barbus barbus) ساکن رودخانه سیروان کردستان

زمینه و هدف: ماهی‌ها به‌عنوان منبع مهم تامین کننده پروتئین، آلاینده‌ها و به‌ویژه فلزات سنگین را از محیط‎های آبی دریافت و در بافت‌های بدن خود انباشته می‌کنند که این موضوع از نظر ایمنی غذایی حایز اهمیت است. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی تجمع عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله گونه‌های قزل‌آلای رنگین کمان و ماهی سس صید شده از رودخانه سیروان استان کردستان در سال 1398 انجام یافت.مواد و روش‌ها: در این پژوهش توصیفی، پس از انتخاب پنج ایستگاه نمونه‌برداری در طول رودخانه، در مجموع تعداد 30 عدد از دو گونه ماهی صید شد. پس از هضم اسیدی نمونه‌ها، غلظت عناصر به‌روش طیف‏سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (inductively coupled plasma-optical emission spectrometry: icp-oes) خوانده شد و پردازش آماری نتایج نیز توسط نرم‌افزار spss انجام یافت. یافته‌ها: میانگین غلظت عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله ماهی قزل‌آلا به‌ترتیب برابر با 0/022، 0/034 و 0/078 میکروگرم در گرم و در ماهی سس نیز به‌ترتیب برابر با 0/018،  0/012 و 0/042 میکروگرم در گرم بود. هم‌چنین، مقایسه آماری میانگین غلظت عناصر با رهنمود fao/who، atsdr، fda و eu نشان داد که میانگین غلظت همه عناصر کم‌تر از بیشینه رواداری بوده است. نتیجه‌گیری: اگرچه در زمان اجرای پژوهش مصرف ماهیان مورد مطالعه از حیث نرخ تجمع عناصر در بافت عضله ماهی تهدیدی را متوجه سلامتی مصرف‌کنندگان نمی‌کند، اما عدم مدیریت اصولی اراضی مجاور رودخانه به‌ویژه اراضی زیرکشت می تواند منجر به ورود انواع آلاینده‌ها از جمله فلزات سنگین و باقی‌مانده آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی و آلی از طریق تخلیه زه‌آب کشاورزی به رودخانه شده و ضمن تجمع آلاینده‌ها در بافت‌های بدن آبزیان ساکن، سلامت مصرف‌کنندگان را نیز با مخاطره مواجه کند.

analysis of as, pb and cu contents in muscle tissue of oncorhynchus mykiss and barbus barbus caughted from sirvan river, kurdistan, iran

background and objective: the presence of heavy metals in the environment and especially bioaccumulatioin of these compounds in tissues of aquatic organisms could constitute be a hazard to food security and public health. therefore, this study was conducted to analysis of as, pb and cu contents in muscle tissue of oncorhynchus mykiss and barbus barbus captured from the sirvan river, kurdistan in 2019.materials and methods: in this descriptive cross-sectional study, a total of 30 fish samples were collected randomizelly from five sampling stations along the sirvan river. after samples preparation, as, pb and cu concentrations were determined using icp–oes. also, all statistical analyses of the obtained data were performed using spss software.results: the results showed that the mean concentrations of as, pb and cu (µg/g, wet weight) in muscle tissue of oncorhynchus mykiss were 0.022, 0.034, and 0.078, respectively, while in muscle tissue of barbus barbus were found to be 0.018, 0.012 and 0.042, respectively. also, the mean contents of all the analyzed elements were lower than maximum permissible concentration (mpc) established by fao/who, atsdr, fda and eu.conclusion: although at the time of this research the contribution to the total body burden of the analyzed elements can be considered as negligibly small, mismanagement of land uses around the sirvan river could lead to the entry of several kinds of pollutants such as pesticides and potentially toxic elements into the water body. consequently, adverse health effects could be occured for local consumers through ingestion of fishes with high accumulated heavy metals in their tissues.