مدلسازی پراکنش بنزن، تولوئن، زایلن و اتیل بنزن خروجی از صنایع خودروسازی و تعیین پتانسیل تشکیل ازن (مطالعه موردی :خودروسازی سایپا)

زمینه‌ و هدف‌: صنایع خودروسازی بواسطه مصرف حلالها در مرحله رنگ آمیزی خودرو ‌یکی‌ از منابع مهم انتشار آلاینده های شیمیایی در هوا می‌باشند. هدف‌ از این‌ تحقیق‌ بررسی‌ نحوه پراکنش بنزن، تولوئن، زایلن و اتیل بنزن خروجی‌ از صنایع خودروسازی سایپا و همچنین تعیین پتانسیل تشکیل ازن در مناطق اطراف می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه‌، پس از نمونه برداری از دودکشهای کارخانه سایپا به روشepa method31 و سپس آنالیز گاز کروماتوگرافی جرمی gc-mcبصورت ماهانه و در بازه زمانی دی ماه 99 تا دی ماه 1400، نحوه‌ پراکنش‌ آلاینده ها با استفاده‌ از مدل‌ aermod برای متوسط زمانی سالانه، در محیط سایپا و مناطق اطراف مدل سازی شد و با استفاده از روش carter پتانسیل تشکیل ازن محاسبه شد. نمونه گیریهای محیطی بصورت روزانه با روش niosh، اطراف منابع برای نشان دادن صحت خروجیهای مدل انجام گرفته شد.یافته‌ها: نتایج‌ نشان‌ داد بیشترین‌ میزان‌ غلظت‌ ترکیبات btex با مقدار 3631/76 میکروگرم بر متر مکعب در مختضات 515725/71 و 3953590/95 در داخل‌ محوطه سایپا و کمترین آن در بوستان خدیجه واقع در شمال غرب سایپا رخ می دهد‌، نتایج صحت سنجی نشان می دهد که در همه موارد مقادیر تعصب کسری و خطای مربعات میانگین نرمال شده کوچکتر از 0/5 و ضریب همبستگی قابل قبولی بین نتایج مدل و نمونه گیریها وجود دارد. بیشترین پتانسیل تشکیل ازن را در محوطه سایپا و کمترین آن را در بوستان خدیجه شاهد هستیم.نتیجه‌گیری: ‌ترکیبات btex باعث‌ تاثیرگذاری بر روی کیفیت‌ هوای مناطق‌ اطراف‌ گروه خودروسازی سایپا و همچنین تاثیرات منفی زیست محیطی می گردد. کارکنان گروه خودروسازی سایپا در معرض خطر تماس با مقادیر زیاد ازن تشکیل شده از ترکیبات btex هستند. 

atmospheric dispersion modeling of benzene, toluene, xylene, and ethyl benzene output from the automotive industries and determining ozone formation potential (case study of saipa)

automotive industries are one of the important sources of chemical pollutants in the air through the use of solvents in painting process. the purpose of this study is to investigate the distribution of benzene, toluene, xylene and etil benzene from the output of saipa automotive industry and determining the ozone formation potential in the surrounding areas.methods: in this study, after monthly sampling pollutants the concentrations of pollutants from saipa plant chimneys using usepa method31, during 2021, the distribution of pollutants was performed for annual period in saipa and surrounding area using aermod and ozone formation potential was calculated using carter ’s way. sampling pollutants in ambient environment was performed daily for validation and evaluation of the results of the model’s outputresults:  result showed that the maximum btex concentration was 3631.76 µg/m3 in 515725.71 and 3953590.95 in saipa campus and minimum one was in khadije park located in north west of saipa, validation result showed that in all pollutants fb and nmse is lower than 0.5 and there is good correlation between ambient sampling pollutants and model results, maximum ozone formation potential was in saipa campus while minimum ofp occurred in khadijeh park.conclusion: btex compounds have an impact on the quality of air in the area around the saipa auto group as well as the negative effects of health. the cumulative effects of different industries in the region can reduce air quality and possibly increase health risks in communities around the automotive group