ارزیابی شاخص‌های آلودگی منفرد و تلفیقی برخی فلزات سنگین در غبار اتمسفری راسب شونده پیرامون صنایع خاک چینی، کاشی سرامیک، شن ماسه و شیشه شهرستان اردکان در زمستان سال 1397

زمینه و هدف: تلاش برای اشتغال زایی در کشورهای در حال توسعه، هم سو با توسعه صنایع، فلزات سنگین به طور پیوسته به محیط زیست انتشار می یابند. این مطالعه با هدف سنجش غلظت فلزات سنگین و ارزیابی سطح آلودگی غبار اطراف تعدادی از صنایع با استفاده از شاخص های اکولوژیکی صورت گرفت.روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی و مقطعی در فصل زمستان با نصب 35 تله غبارگیر در اطراف صنایع خاک چینی، کاشی سرامیک، شن ماسه و شیشه در شهرستان اردکان انجام شد. با استفاده از دستگاه icpms غلظت فلزات سنگین در غبار اندازه گیری شد. با استفاده از شاخص های فاکتور آلودگی (cf)، شاخص آلودگی (pi)، غنی شدگی (ef)، شاخص آستانه آلودگی (pit)، قدر مطلق بردار شاخص آلودگی (pivector)، شاخص آلودگی جدید (pin)، شاخص آلودگی چند عنصره (mec)، میانگین وزنی شاخص آلودگی (piwavg)، شاخص آلودگی تلفیقی (ipi)، فاکتور مواجهه (exf) و نسبت میانگین محدوده اثرات میانه (mermq) سطح آلودگی غبار مورد ارزیابی و در gis نسخه 10.5 پهنه بندی شد. یافته ها: میانگین غلظت فلزات سنگین در غبار به صورت روی (mg/kg 3310.54)> سرب (mg/kg 137.28)> مس (mg/kg 63.65)> نیکل (mg/kg 45.91)> آرسنیک (mg/kg 35.12)> کبالت (mg/kg 13.73)> مولیبدن (mg/kg 4.40) اندازه گیری شد. در کلیه ایستگاه‌های نمونه برداری شاخص cf عناصر سرب، آرسنیک و روی در کلاس آلودگی بسیار بالا و شاخص pi سرب در کلاس آلودگی شدید قرار گرفت. فلز روی در 30 ایستگاه غنی شدگی خیلی بالا را نشان داد. برای کاربری حفاظت محیط زیست، شاخص pit عنصر روی در کلیه ایستگاه‌های نمونه برداری در کلاس آلودگی خیلی شدید قرار گرفت. همچنین بر اساس شاخص ipi کلیه ایستگاه‌ها در کلاس شدیدا آلوده قرار گرفتند. فلزات سنگین در 32 ایستگاه بر اساس شاخص mermq، دارای 76 درصد سمیت و بر اساس شاخص pin در کلاس آلوده بودند. بیشترین مقادیر شاخص‌های mec (3.43) و pivector (35.93) در ایستگاه‌های 1s و 15s، piwavg (42.27) در ایستگاه‌های 1s و 12s و exf (117.11) در ایستگاه 1s به دست آمد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج پهنه بندی تعدادی از شاخص های آلودگی، جهت باد غالب منطقه نقش مهمی در افزایش غلظت فلزات سنگین در ایستگاه‌های پایین دست صنایع دارد.

Evaluation of Individual and Integrated Pollution Indices of Some Heavy Metals in Atmospheric Dust Deposition Around Khak-e-chini, Tile and Ceramic, Sand and Gravel and Glass in Ardakan County Industries in Winter 2018

Background and objective: Striving for employment in developing countries, as industries develop, heavy metals are released to the environment continuously. The purpose of this study was to measure heavy metal concentrations and to evaluate dust pollution levels in a number of industries using ecological indices.Methods: This crosssectional, descriptiveanalytical study was conducted in winter by installing 35 dust traps around the industrial Khakechini, Tile and Ceramic, Sand and Gravel and Glass in Ardakan county. The concentration of heavy metals in dust was measured by ICPMS. The level of dust pollution was assessed using Contamination Factor, Pollution Index, Threshold Pollution Index, New Pollution Index, Vector Modulus of Pollution Index, Weighted Average of Pollution Index, Enrichment Factor, MultiElement Contamination, Mean Effects RangeMedian Quotient, Exposure Factor and Integrated pollution indices and it was zoned in GIS version 10.5.Results: Mean heavy metal concentrations in dust were measured in the form of Zinc (3310.54 mg/kg)> Pb (137.28 mg/kg)> Copper (63.65 mg/kg)> Nickel (45.91 mg/kg)> Arsenic (35.12 mg/kg> cobalt (13.73 mg/kg)> molybdenum (4.40 mg/kg). In all sampling stations CF index of lead, arsenic and zinc elements was in very high pollution class and PI index in severe pollution class. Zinc metal showed very high enrichment at 30 stations. For environmental protection user, zinc element PIT index in all sampling stations was very severe in the pollution class. Also, all stations were in severe pollution class based on the IPI index. Based on MERMQ index the heavy metals at 32 stations had 76% toxicity and based on PIN index were in polluted class. Highest values of MEC (3.43) and PIvector (35.93) indices were obtained at S1 and S15 stations, PIwAvg (42.27) at S1 and S12 and ExF (117.11) at S1 stations.Conclusion: Based on results of zoning a number of pollution indices, dominant downwind in region plays has important role in increase of concentration of heavy metals in downstream stations the industries.