ارزیابی خطر عوامل انسانی در معدن‌کاری روباز با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی

سابقه و هدف: ریسک‌های ذاتی و منحصر به فرد در پروژه‌های معدنی اغلب چالش‌هایی را به همراه دارد که مخاطرات ایمنی یکی از مهم‌ترین آن‌ها است، زیرا معدنکاری در مقایسه با سایر صنایع با میزان آسیب نسبتاً بالایی همراه است. از سویی دیگر عوامل متنوعی شامل عوامل انسانی، محیطی، ماشین‏آلات و ابزارها بر ایمنی معدنکاری اثرگذارند که نقش عامل انسانی قابل توجه بوده و بر اساس آن ضروری است که ارزیابی ریسک‏های مرتبط با آن به صورت جداگانه بررسی گردد. در مدیریت پروژه‌های معدنی، ارزیابی ریسک ایمنی گام مهمی در جهت شناسایی خطرات بالقوه و ارزیابی ریسک‌های مرتبط است. اولویت‌بندی مناسب ریسک‌های ایمنی در طول ارزیابی ریسک برای برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و مدیریت ریسک‌های ایمنی بسیار بااهمیت است. روش‏ های متنوعی برای ارزیابی ریسک‏ در صنایع مخاطره ‏آمیز توسعه داده شده که انتخاب روش مناسب ارزیابی ریسک به فاکتورهای زیادی ازجمله نوع مخاطرات، دسترسی به داده‏ ها، منابع و نیروهای متخصص متناسب بستگی دارد. علیرغم اهمیت ارزیابی ریسک، تاکنون در بسیاری از معادن ایران، کمبود رویه مناسب و علمی نسبت به موضوع ملاحظه می‏شود. از این رو، در این مقاله با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به عنوان یک روش کمی با نگاه ویژه به معدنکاری روباز، ارزیابی ریسک عوامل انسانی مطالعه شده است.مواد و روش‌‌ها: در این بررسی، روش تحلیل فرآیند سلسله مراتبی (ahp) به عنوان یک روش موثر در تعیین ضرایب وزنی بر مبنای تئوری سیستم شبکه و سنجش جامع چند-هدفی با استفاده از آن فاکتورهای مختلف در لایه های مرتب شده مورد استفاده قرار گرفته است. شناسایی و طبقه‌بندی ارزیابی ریسک بر مبنای ساختار مدل سیستم تحلیل و طبقه‌بندی فاکتورهای انسانی (hfacs) صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل با جمع‌آوری نظرات خبرگان برای تعیین وزن عوامل مهم حادثه‌ساز در چهار سطح مختلف سیستم کاری در معادن روباز انجام شده است. در سطوح مختلف، عوامل جو سازمانی، عملکرد نامناسب اصلاح عیوب، مدیریت منابع و خطای تصمیم‌گیری شاخص‏ترین عوامل منجر به حوادث انسانی در معادن روباز شناسایی شده است.یافته‌ها: وزن نرمال شده فاکتورهای مربوط به عوامل مختلف در هر کدام از سطوح چهارگانه مدل hfacs برای شناسایی ریسک‌های عوامل انسانی در صنعت معدنکاری روباز، با استفاده از فرآیند ahp محاسبه شده است. بر این اساس، تاثیر جو سازمانی، عملکرد نامناسب در اصلاح عیوب، وضعیت ذهنی و روحی کارکنان و خطاهای تصمیم گیری، در سطوح مختلف شاخص‌های ارزیابی از بیشترین درجه اهمیت برخوردار هستند.نتیجه‌گیری: با استفاده از روش تحلیل فرآیند سلسله مراتبی نقش و اهمیت عوامل مختلف موثر بر ایمنی در معادن روباز در سطوح مختلف عوامل مدیریتی و سازمانی، عوامل سرپرستی و راهبری، عوامل پیشگیرانه و عوامل اجرایی مورد بررسی و نقش و اهمیت این عوامل مورد بحث قرار گرفته است. این تحلیل می‏تواند در زمینه استقرار و بهینه سازی نظام سیستم مدیریت ایمنی شامل تدوین خط‏ مشی‏ ها، سازماندهی، برنامه ‏ریزی، ارزیابی و اجرای فعالیت ها به صورت ایمن نقش تعیین کننده‏ای ایفا نماید.

risk safety assessment of human factors using analytical hierarchy process approach

background and objective: the inherent and unique risks of mining projects quite often present key challenges that health and safety risks are among the most significant risks in mining projects since the mining industry is characterized by a relatively high injury and death rate compared to other industries. various factors including human, environmental, machinery and tools affect mining safety that the role of human factor is significant at different levels and based on it, it is necessary to assess the risks associated with human factors separately. in mining project management, safety risk assessment is an important step toward identifying potential hazards and evaluating the risks associated with the hazards. proper safety risk prioritization is very crucial during the risk assessment for planning, budgeting and managing safety-related risks. despite the importance of the risk assessment, in many iranian mines, some of which include large mines, there is a lack of appropriate and scientific approach to the issue. materials and methods: in the present paper, we have tried to examine the application of analytical hierarchy process (ahp) as a quantitative method for risk assessment with a special focus on the open pit mining industry. the identification and classification of risk assessment is based on the human factors analysis and classification system (hfacs) model. then, the analysis is performed by collecting experts grading to determine the weights of important accident-causing factors at various levels of a working system in open pit mines.results: the weight of human factor indices has been evaluated at four levels. at different levels, organizational atmosphere factors, improper performance of fault correction, resource management and decision error have been identified as the most significant factors leading to human accidents in open pit mines.conclusion: by using ahp method, the role and importance of various factors affecting safety in open pit mines at different levels of managerial and organizational factors, supervisory and leadership factors, preventive factors and executive factors have been investigated. this analysis can play a decisive role in the field of establishment and optimization of the safety management system, including formulation of policies, organization, planning, evaluation and implementation of activities in a safe manner.