شناسایی و اولویت‌بندی عوامل ایجاد شرایط اضطراری (بحرانی) در تورهای گردشگری

گردشگری، به‌منزلۀ نیاز اساسی جوامع امروزی، با بحران‌های گوناگون طبیعی و انسانی مواجه است که امنیت گردشگران را به خطر می‌اندازد. ازاین‌رو، پژوهش پیش‌رو با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل ایجاد شرایط اضطراری (بحرانی) در تورهای گردشگری انجام شده است. ابتدا این عوامل براساس نظرسنجی از کارشناسان ذی‌ربط و نتایج پژوهش‌های مشابه شناسایی شد. سپس، پرسش‌نامه‌ای براساس شاخص‌های انسانی، مدیریتی، اجتماعی، طبیعی و سیاسی با طیف پنج‌تایی لیکرت تدوین و پس ‌از کدگذاری و تایید روایی و پایایی، در بین نمونۀ آماری توزیع شد. درنهایت، داده‌ها با آزمون‌های کولموگروف-اسمیرنوف، اسپیرمن، فریدمن و مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد که متغیرهای هجوم گردشگران بیش از ظرفیت تحمل (آمارۀ 209.017 و میانگین 4.7818)، کیفیت نامطلوب امکانات و خدمات گردشگری (آمارۀ 206.805 و میانگین 4.734)، وجود تورهای خودگردان بی‌مجوز و رقابت با تورهای قانونی (آمارۀ 200.492 و میانگین 4.7291) بیشترین تاثیر را در ایجاد شرایط بحرانی تورها دارند. علاوه‌بر این، از نظر مدیریتی هجوم گردشگران بیش از ظرفیت تحمل (بار عاملی 0.94)، از نظر سیاسی ناامنی ناشی از جنگ و تروریسم (بار عاملی 0.79)، از نظر طبیعی شرایط نامناسب آب‌وهوایی (بار عاملی 0.76)، از نظر اجتماعی شیوع بیماری‌های واگیردار (بار عاملی 0.67)، از نظر انسانی شاخص خسته‌کنند‌گی مسیر (بار عاملی 0.64) و در الگوی کلی عوامل‌ اجتماعی و مدیریتی (بار عاملی 0.98 و 0.73) موثرترین علل ایجاد شرایط اضطراری تورها هستند. درمجموع، ریسک ناشی از رقابت ناسالم تورگردان‌ها و محوطه‌های گردشگری، مسائل فرهنگی و اجتماعی گروه‌های گردشگری، منابع و امکانات مقصد، شیوع بیماری و حوادث غیرمترقبه مهم‌ترین بحران‌های تورگردانی هستند که به مدیریت و برنامه‌ریزی متولیان امر نیاز دارد.

identifying and prioritizing the factors of creating the emergency conditions (crisis) in tourism tours

tourism services are one of the most vital industries on world economy, and at the same time, they are very prone to crisis. important unexpected events that affect tourism may include external conditions such as natural disasters, epidemic diseases, terrorist attacks, financial crises, as well as internal events such as family crises. in addition, incidents such as political, economic, social and technological issues can disrupt the performance of tourism-related organizations and require the response of regional tourism organizations and local authorities in order to minimize damage of tourism destinations. a wide range of tourism services such as accommodation, transportation, reception, tour guide, and many others are affected by various crises. therfore, crisis management in tourism, both at the level of the organization and at the level of tourism destinations, is a big challenge.tourism is inherently vulnerable to countless crises, from epidemics to terrorist attacks, and can significantly affect its performance and reputation. the occurrence of various crises in tourism activity is inevitable and can occur in form of natural and human hazards in tourism community and endanger the safety of tourists. therefore, the research was conducted with the aim of identifying and prioritizing the factors that create emergency (critical) conditions in tourism tours.