ترسیم نقشۀ دانش گردشگری پایدار مسئولانه: تحلیل شبکۀ همکاری و هم‏‌تالیفی با رویکرد علم‏‌سنجی

گردشگری تحت تاثیر نگرانی دربارۀ محیط‏‌های طبیعی و اجتماعی قرار گرفته است. به‏‌منظور برطرف‏کردن این نگرانی، گردشگری پایدار به رویکردی غالب در توسعۀ گردشگری تبدیل شده است. با این حال بحث دربارۀ این حوزه و در برخی موارد انتقاد از آن همچنان ادامه دارد. گردشگری مسئولانه راهکار دیگری است که برای تعامل محیط و گردشگر مطرح شده است. این مقاله به‌‏منظور بررسی محتوای پژوهش‏‌های صورت‏‌گرفته دربارۀ گردشگری پایدار و مسئولانه و ارتباط بین آن‏ها نگاشته شده است تا بتوان شرایط موجود را درک و جهت‏‌گیری پژوهش‌‏های آینده در این حوزه را تعیین کرد. از این رو مقالات این حوزه در بازۀ زمانی1990 تا 2019‏ با رویکرد علم‏‌سنجی مرور شده است. مجموعاً 1518 مقالۀ بازیابی‏‌شده از پایگاه‌‏دادۀ وِب‏‌آو‏سایِنس، با استفاده از تحلیل شبکۀ همکاری و شبکۀ هم‌‏استنادی و شبکۀ هم‏‏‌واژگانی، تحلیل شده‏‌اند. یافته‌‏ها نشان می‌‏دهد که تمرکز موضوعات از مفهوم‌‏سازی گردشگری پایدار به سمت موضوعات حکمرانی و مسئولیت اجتماعی تغییر یافته است و در سایۀ گردشگری پایدار، مفهوم جدیدتری در حال شکل‏‌گیری است که به موضوع مسئولیت‏‌پذیری در حوزۀ گردشگری می‏‏‌پردازد. بر مبنای نتایج پژوهش موضوعات داغ پژوهشی و روند تحول پژوهش‌‏های آینده در این حوزه تبیین شده است.

drawing a sustainable-responsible tourism knowledge map: analysis of cooperation network and co-authorship with a scientometric approach

despite the interest in tourism, this issue has been influenced by concerns about natural and social environments, and in response to that, sustainable tourism has become the standard approach in tourism development. however, the debate, discourse, and in some cases criticism of this area continues. later, responsible tourism emerged as another solution for the interaction between the environment and the tourist. the purpose of this article is to review the research conducted in the field of sustainable and responsible tourism to identify the content formed in these areas and to examine the relationship between them in order to understand the current situation and determine the direction of future research on these issues. therefore, in this article, with the scientometric approach, articles in this field in the period 2019-1990 have been reviewed. a total of 1518 articles retrieved from the web of science database were analyzed using collaboration network analysis and both citation and all lexical network. findings show that the focus of issues has changed from the concept of sustainable tourism to governance and social responsibility, and in the shadow of sustainable tourism, a new concept is being formed that addresses the issue of responsibility in the field of tourism. the result of this research explains the hot research topics and the development process of future research in this field.