رتبه‌بندی شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان براساس ظرفیت گردشگری فرهنگی و میراثی با استفاده از روش آراس

گردشگری فرهنگی و میراثی ابزاری از توسعۀ اقتصادی است که با جذب گردشگران از خارج از جامعۀ میزبان به رشد اقتصادی منجر می‌شود. توجه و کاربست ارزش‌ها موجب حفاظت از میراث فرهنگی و محرک احیای الگوهای محلی می‌شود. استان سیستان و بلوچستان با جاذبه‌های فرهنگی و میراثی شهرت بسیاری دارد و می‌تواند گردشگران فراوانی را جذب ‌کند. بیشتر مطالعات انجام‌شده پیرامون گردشگری فرهنگی و میراثی و عمدتاً بر موضوعاتی نظیر ظرفیت‌سنجی براساس زیرساخت‌های گردشگری، ارزیابی کلی خدمات و امکانات شهرهای تاریخی، حفظ بافت تاریخی شهر به‌منظور جذب گردشگرند. اما در خصوص معرفی ظرفیت‌های گردشگری و همچنین فراهم کردن تجهیزات و زیرساخت‌ها اقداماتی صورت نگرفته و یا به صورت نامتوازن انجام پذیرفته است که این موضوع موجب جذب نشدن گردشگر و بی‌توجهی به عناصر جاذب گردشگری این استان شده است. هدف این پژوهش رتبه‌بندی شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان براساس ظرفیت گردشگری فرهنگی و میراثی، به‌منظور تدوین راهبردهای توسعۀ آن، برای جذب گردشگران است. پژوهش حاضر، براساس هدف، کاربردی و، براساس ماهیت، توصیفی  تحلیلی است. بدین‌منظور، ابتدا با مروری بر ادبیات و دیدگاه‌های مرتبط با پژوهش، شاخص‌های موردنیاز جمع‌آوری شدند و سپس، به‌دلیل همکاری‌نکردن سازمان‌های مربوطه در خصوص ارائۀ آمار و اطلاعات موردنیاز، با تجمیع شاخص‌ها و حذف شش شاخص «میزان جرم و جنایت»، «میزان رشد سالانه»، «میزان حوادث مربوط به تصادفات»، «سرمایه‌گذاری دولتی»، «سرمایه‌گذاری غیر‌دولتی» و «امنیت»، شاخص‌های نهایی انتخاب‌ شدند. در گام بعدی، وزن شاخص‌ها براساس آرای کارشناسان و با به‌کارگیری روش بهترین  بدترین شاخص در نرم‌افزار لینگو مشخص شد. درنهایت، با استفاده از روش آراس، شهرستان‌های استان براساس شاخص‌های ظرفیت گردشگری فرهنگی و میراثی رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان می‌دهند که، براساس محاسبات و امتیاز مطلوبیت کل و نسبی، شهرستان‌های زاهدان (0.804)، چابهار (0.486)، زابل (0.379)، ایرانشهر (0.354) و سراوان (0.304) در رتبه‌های 1 تا 5 و سایر شهرستان‌ها در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در ادامه، راهکارهایی برای ارتقای گردشگری فرهنگی و میراثی شهرستان‌های این استان نیز ارائه شده است. درمجموع، این طبقه‌بندی و ارائۀ راهبردها و راهکارهای پیشنهادی می‌توانند، در گام اول، مسیر روشنی را پیش روی سیاست‌گذاران دولتی و به‌طور خاص مدیران وزارت‌خانۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دهند تا زمینه‌های مناسبی را برای برنامه‌ریزی، ایجاد تسهیلات و زیرساخت‌های مناسب برای گردشگری فرهنگی و میراثی و، مهم‌تر از همه، تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری و تشویق ورود بخش خصوصی (داخلی و خارجی) فراهم کند.

Ranking Cities of Sistan and Baluchestan Province Based on Cultural and Heritage Tourism Capacity Using ARAS Technique

Cultural and heritage tourism is a tool of economic development that leads to economic growth by attracting tourists. Attention and application of values protects cultural heritage and stimulates the revival of local patterns. Sistan and Baluchestan province has areas with cultural and heritage attractions that can attract many tourists annually. However, no measures have been taken for this industry to identify tourism capacities and provide equipment. This has led to a lack of tourist attraction and neglect of the attractive elements of tourism in this province.The purpose of this study is to rank the cities of Sistan and Baluchestan province based on the capacity of cultural and heritage tourism, in order to develop development strategies to attract tourists. The present study is based on applied purpose and descriptive-analytical nature.  First, by reviewing previous researches, the required indicators are collected and then the weight of the indicators is determined based on the opinions of experts and using the best-worst index method in Lingo software. Finally, using the Aras technique, the cities of the province are ranked based on the indicators of cultural and heritage tourism capacity.The results show that based on the total and relative utility scores, Zahedan (0.804), Chabahar (0.486), Zabol (0.379), Iranshahr (0.354) and Saravan (0.304) are ranked 1 to 5. In addition, solutions to promote cultural and heritage tourism in the cities of this province were also presented.