مدل فرایندی توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران نظریه ای داده بنیاد با تاکید بر برنامه‌های پنج‌ ساله‌ی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

صنعت گردشگری در ایران متناسب با تحولات سیاسی، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. اسناد بالادستی این صنعت، به خوبی ‏می‏تواند جایگاه آن را مشخص کند. در تحقیق حاضر، توسعه پایدار گردشگری در برنامه‌های پنج‌ سالهی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مورد بررسی و با به‌کارگیری نظریه داده بنیاد در قالب مدلی از عوامل علی، زمینه‌ساز، مداخله گر، راهبردها و پیامدهای توسعه پایدار گردشگری تصویری کلان از این اسناد ارائه داده است. از بین جامعه آماری تحقیق ( برنامه‌های پنج‌ ساله‌ی توسعه) با روش نمونه‌گیری نظری 80 گزاره (ماده) انتخاب و با کدگذاری آن‌ها 374 مفهوم اولیه (کد باز) شناسایی شد. سپس با لحاظ اشتراکات محتوایی کدهای باز، 47 مقوله فرعی و 18 مقوله اصلی تولید گردید. مزیت این تحقیق در مقایسه با سایر تحقیقات پیشین، شناسایی مدل فرایندی توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران به همراه شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهاست. بنا بر مدل بدست آمده مقوله‌های اصلی شامل: مقوله‌های علی (نگرانی‏های زیست محیطی و موقعیت ژئوپولتیک ایران)، مقوله محوری (توسعه پایدار گردشگری)، مقوله‌های زمینه‌ای (مشارکت و انسجام ذی نفعان گردشگری، آموزش و پژوهش گردشگری)، مقوله‌های مداخله‌گر (حس مکان گردشگری، مدیریت مالی گردشگری، ایمنی و امنیت در گردشگری، روش‌های نوین تکنولوژیکی گردشگری و حکمرانی خوب گردشگری)، مقوله‌های پیامدی (برنامه ریزی و سیاستگذاری گردشگری، بازاریابی گردشگری، مدیریت سبز گردشگری، مدیریت حمل و نقل پایدار گردشگری و کنترل و نظارت گردشگری) و مقوله‌های پیامدی(غنای فرهنگی جوامع میزبان، حفاظت از منابع گردشگری و رفاه و کیفیت زندگی جوامع میزبان) در یک چارچوب پارادایمی، هم پیوند شده اند.

A Process Model for Sustainable Tourism Development of Islamic Republic of Iran(A Grounded Theory Model Based on Five-Year Economic, Social and Cultural Plans of Iran)

Tourism in Iran has undergone many ups and downs in line with political changes. Reviewing the upper documents and plans show how important is tourism sustainable development in Iran. In this research, sustainable development of tourism in FiveYear Economic, Social and Cultural Development Plans of Iran has been studied. By applying the grounded theory in the form of a model of causative factors, predisposing factors, intermediary factors, strategies and development implications, sustainable tourism has provided a general picture of these plans. From the above mentioned plans, 80 propositions were selected using the theoretical sampling method and 374 initial concepts (open source) were identified by coding them. Then, by considering the content sharing of open source, 47 sub categories and 18 major categories were produced. The contribution of this research, compared with other previous studies, is identification of a process sustainable tourism development model for Iran along with the causal conditions, context conditions, intervening conditions, strategies and consequences. According to the model, the main categories are: causal conditions (environmental concerns and geopolitical position of Iran), the core phenomenon (sustainable development of tourism), context conditions (tourism stakeholders participation, education and research), intervening conditions (tourism sense of place, financial management, safety and security, modern technology and good governance), strategies (tourism management and planning, marketing, green management, carrying capacity, sustainable transport management, control and supervision) and consequences (cultural richness, conservation of tourism resources and wellbeing and quality of locals life) have been linked in a paradigmatic framework.