بررسی و تحلیل کیفی ساختارمند مطالعات انجام شده در حوزه هویت اجتماعی

هدف: گستردگی و پراکندگی مطالعات پیرامون هویت اجتماعی، ضرورت مروری ساختارمند بر تحقیقات انجام‌شده در این حوزه را آشکار می‌سازد. بررسی رویکرد، روش‌شناسی، یافته‌ها و نحوه سنجش هویت اجتماعی در مطالعات گذشته، گام موثری برای ترسیم تصویری جامع‌تر از مطالعات صورت‌گرفته در این حوزه ایجاد می‌کند. ازاین‌رو، مطالعه حاضر باهدف دسته‌بندی مطالعات پراکنده پیرامون هویت اجتماعی و راه گشایی برای تعریف و بررسی فراگیر و کاربردی آن، در پی پاسخ به این سوال است که هویت اجتماعی در مطالعات گذشته، بر اساس چه رویکردهایی مورد مطالعه قرارگرفته است.روش: با استفاده از روش فرا ترکیب کیفی بر اساس راهبرد هفت مرحله‌ای ساندوسکی و بارسو، پس از بررسی و مقایسه مطالعات انجام‌شده پیرامون هویت اجتماعی و ارزیابی کیفی آن‌ها به‌ لحاظ رویکرد، روش‌شناسی و نتایج، تحلیل کلی درباره آن‌ها ارائه‌شده است.یافته‌ها: این پژوهش ضمن دست‌یابی به سه مولفه «نگرش تقلیل‌گراییِ هویت اجتماعی به هویت جمعی، جایگزینی با مولفه‌های هویت ملی و هویت اجتماعی» در مطالعات هویت اجتماعی، نشان داد که مطالعات ساختارمند و منسجمی ناظر بر هویت اجتماعی با یک رویکرد علمی فراگیر و کاربردی انجام نشده است؛ به همین خاطر، در ابعاد نظری و روش‌شناختی مطالعات، پراکندگی و چندگانگی قابل‌مشاهده است.نتیجه: مطالعات انجام‌شده پیرامون هویت اجتماعی تلقی یکسانی از مفهوم هویت اجتماعی ندارند و به خاطر نبود مبانی نظری و روش‏شناسی تحلیلی فراگیر و منسجم، عمدتاً در تعریف و سنجش هویت اجتماعی دچار نوعی تقلیل‌گرایی مکتبی و اعوجاج مفهومی شده‌اند. برای جبران این کاستی ‌ها و ارائه نظریه فراگیر، پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های فرا مکتبی در فرایند شکل ‌گیری هویت اجتماعی انجام پذیرد.