مدل برنامه‌درسی معنوی: یک پژوهش اکتشافی مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد

پژوهش حاضر با هدف تعیین مقوله‌های اصلی و فرعی برنامه درسی معنوی به منظور ارائه مدل برنامه درسی معنوی با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شده است. داده‌های تحقیق از طریق مصاحبه با 14 نفر از خبرگان و صاحب‌نظران برنامه‌ریزی درسی شامل اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش که با روش نمونه‌گیری هدفمند و زنجیره‌ای (گلوله برفی) انتخاب شدند، جمع‌آوری و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل و بر اساس آن مدل کیفی پژوهش طراحی گردید. به منظور سنجش روایی ابزار مصاحبه از روش روایی پاسخگو و برای سنجش پایایی ابزار مصاحبه از روش دوکدگذار استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌ می‌دهد که مدل برنامه درسی معنوی دارای 5 مقوله اصلی، 29 مقوله فرعی و 97 خرده مقوله است که در قالب مدل پارادایمی شامل شرایط علّی (نظام اسلامی، انسان اشرف مخلوقات و زندگی هدفمند و معنادار)، عوامل زمینه‌ای (عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و فردی)، شرایط مداخله‌گر (موانع فرهنگی، آموزشی، نگرشی، اجتماعی، خانوادگی، ساختاری و فردی)، راهبردهای تعاملی (ایجاد شناخت، آموزش، راهبردهای ساختاری، تعقل و خردورزی، هنر و زیبایی‌شناسی و عوامل دینی و مذهبی) و پیامدهای (فرهنگی، فردی، اجتماعی، ساختاری، اخلاق، ایمان، زندگی هدفمند و معنادار، شناخت) ارائه شده است.واژگان کلیدی: برنامه‌درسی، برنامه‌درسی معنوی، نظریه داده‌بنیاد

Spiritual Curriculum Model: An Exploratory Research Based on Grounded Theory

Spiritual Curriculum Model: An Exploratory Research Based on Grounded TheoryAbstractThe aim of this study is to determining the main and subcategories of the spiritual curriculum in order to present a spiritual curriculum model using grounded theory. The research data were collected through interviews with 14 curriculum planning experts , including university faculty members and curriculum planning staff of the Ministry of Education, who were selected by purposive and snowball sampling and analyzed in three stages of open, axial and selective coding and based on that, a qualitative research model was designed. The results show that the spiritual curriculum model has 5 main categories, 29 subcategories and 97 subsidiary in the form of a paradigm model including causal conditions (Islamic system, Human honorable of creatures and purposeful and meaningful life), contextual factors (social factors, Cultural factors, economic factors, educational factors and individual factors), intervening conditions (cultural barriers , educational barriers, attitudinal barriers, social barriers, family barriers, structural barriers and individual barriers), interactive strategies (cognition, education, structural strategies, reasoning, art and aesthetics and religious factors) and consequences (cultural consequences, individual consequences , social consequences, structural consequences, moral, faith, purposeful and meaningful life, cognition) are presented.Keywords: curriculum, spiritual curriculum, grounded theory