بررسی تطبیقی دیدگاه تفسیری کلامی ابن شهرآشوب با فِرق کلامی در متشابه‌القرآن

پس از رحلت پیامبر(ص) و با گسترش دامنۀ فتوحات جهان اسلام، نحله‌ها و فرقه‌های فکری و عقیدتیِ جدیدی پدیدار گشت که هر یک از آن‌ها برای اثبات عقاید خود، به آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تاویل و تفسیر نادرست آن پرداختند. این مساله عالمان شیعی را بر آن داشت تا با طرح دیدگاه شیعه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در این‌باره بپردازند. ابن‌شهرآشوب مازندرانی یکی از عالمانی است که با تالیفات ارزندۀ خود، خدمات شایسته‌ای در جهت اعتلای تعالیم ارزشمند اسلام و قرآن نموده و از این طریق نقش برجسته‌ای در دفاع از عقاید ناب شیعه ایفا کرده است. در این تحقیق که به شیوۀ توصیفی تحلیلی انجام گرفته، سعی شده است تا با دقت در کتاب «متشابه‌القرآن و مختلفه»، دیدگاه تفسیری کلامیِ ابن‌شهرآشوب و نیز روش‌های مقابلۀ او با گروههایی نظیر «معتزله، مجبره، صفاتیه، مشبّهه، اشاعره، غلات، اسماعیلیه، زیدیه، کیسانیه و خوارج» مورد تحلیل قرار گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد: وی با استناد به «حکم عقل، آیات قرآن، روایات، ادبیات عرب و مستندات تاریخی» به نقد و بررسی آرای دیگر فِرق کلامی پرداخته است.

A Comparative Study of Ibn Shahr Ashub's CommentaryTheological Standpoint with Those of Theological Schools in His Book "Motashabeh alQuran" (Metaphorical Expressions in the Quran)

After the Holy Prophet's passing away and due to the expansion of conquests  of Islamic world, new intellectual and ideological schools and sects emerged, each of which relied on the Holy Quran to prove their own beliefs and provided incorrect esoteric commentaries and exegeses. This made Shia scholars to resolve existing doubts and deviations in this regard through presenting Shia standpoint. Ibn Shahr Ashub Mazandarani is one the scholars who has greatly helped to promote invaluable teachings of Islam and the Holy Quran by writing valuable works, thus he has played a significant role in defending genuine beliefs of Shia. Using a descriptiveanalytical method, the present paper seeks to analyze his commentarytheological views and his way of confrontation with such groups as Mu'tazilites, Determinists, Attributists, Anthropomorphists, Ash'arites, extremists, Isma'ililtes, Zaidites, Kaysanites and Kharejites through scrutinizing his book "Motashabeh alQuran and Mokhtalefah". The results show that he has studied and criticized the views of other theological schools with reference to "the judgement of reason, Quranic verses, hadiths, Arabic literature and historical documents".