تفسیر تطبیقی «شهداء» در آیۀ 143 بقره

محور اصلی اختلاف مفسران در آیۀ «لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ یکونَ الرَّسُولُ عَلَیکمْ شَهِیداً» (بقره: 143) تبیین واژۀ «شهداء» است. مفسران در معنای این واژه اختلاف‌نظر دارند. برخی آن را به گواه در روز قیامت و برخی دیگر آن را به الگو در این دنیا تفسیر کرده‌اند. علاوه بر این، مفسران در تعیین مصادیق این دو دیدگاه با هم متحد نیستند. معتقدان به‌معنای گواه مصادیق ذیل را بیان کرده‌اند: (الف) گواه بودن امت پیامبر (ص) بر امت‌های انبیای پیشین، (ب) گواه بودن اهل ‌بیت (ع) بر سایر مردم، (ج) گواه بودن مبلّغ دین اسلام بر سایر مردم، (د)گواه بودن انبیا و اوصیای هر امت بر مردم زمان خود. معتقدان به‌معنای الگو پیرو مصادیق ذیل هستند: (الف) الگو و نمونه بودن امت پیامبر برای سایر امت‌ها، (ب) الگو بودن اهل‌بیت (ع) برای سایر مردم. این بررسی هم از جهت حل اختلاف مفسران و هم تبیین جایگاه اهل‌بیت (ع) در قرآن ضرورت دارد. در این پژوهش، که به روش تفسیر تطبیقی سامان گرفته است، با توجه به سیاق آیات و آیات دیگر و احادیث، این نتیجه آشکار شد که شهداء به‌معنای الگو و نمونه است و اهل‌بیت (ع) کامل‌ترین مصداق شهداء هستند.

a comparative interpretation of “shuhadāʾ” in verse 143 of al-baqarah

the main point of disagreement among exegetes in the verse “that you may be witnesses to the people, and that the apostle may be a witness to you” [al-baqarah: 143] is the explanation of the word “shuhadāʾ.” exegetes disagree on the meaning of this word. some have interpreted it as a witness on the day of judgment, and others have interpreted it as a role model in this world. moreover, the exegetes are not united even in determining the instances of these two views. those who believe in the meaning as witness have provided the following instances: a) the nation of the prophet as witnesses over the nations of previous prophets, b) the ahlulbayt as witnesses over all other people, c) the propagators of islam as witnesses over other people, and d) the prophets and successors of prophets of each nation as witnesses over the people of their time. the advocates of the meaning of role model follow the following instances: a) the prophet’s nation being a role model for other nations, and b) the ahlulbayt being a role model for all other people. this study is necessary both to resolve the differences between exegetes and to explain the position of ahlulbayt in the quran. in this research, which was organized using the method of comparative exegesis, according to the context of the verses and other verses and narrations, it was revealed that shuhadāʾ means role models and examples and the ahlulbayt are the most perfect instances of the shuhadāʾ.