معیارهای کاربست قاعدۀ « حجیّت مفاد جمله‌های مستقل قرآن» در المیزان و التحریر و التنویر

قاعدۀ «حجیّت مفاد جمله‌های مستقل قرآن» از قواعدی است که در تفاسیر معاصر بدان توجّه شده است. علامه طباطبایی و ابن‌عاشور در لابه‌لای مباحث تفسیری در المیزان و التحریر و التنویر این قاعده را به کار بسته‌اند. با این حال، معیارها و شرایط کاربست آن را در چارچوب نظریۀ منسجمی تشریح نکرده‌اند تا دیگران بتوانند این قاعده را به‌گونه‌ای روشمند در مطالعات تفسیری به کار گیرند و گستره و صحّت بهره‌گیری این دو مفسر از قاعدۀ یادشده را بسنجند. از گردآوری و تحلیل دیدگاه‌های علامه طباطبایی و ابن‌عاشور چنین به دست می‌آید که هر دو در کاربرد این قاعده بر معیارهایی مشترک مانند اشارۀ جملات به سنن الهی، دلالت جمله‌ها بر ضوابط اعتقادی و اخلاقی، وجود تعلیل در جملات، و تطابق جمله‌ها با مثال‌هایی تکیه زده‌اند. روایات معصومان (ع) و قانون «موردْ مخصص نیست» از معیارهایی است که علامه طباطبایی به‌طور اختصاصی بدان توجّه کرده است. ازاین‌رو، با آنکه هر دو مفسر در به کار بردن قاعدۀ یادشده تا حدودی با یکدیگر همراه بوده‌اند؛ اما، درمجموع، علامه طباطبایی به‌دلیل بهره‌مندی از روایات و آموزه‌های تفسیری اهل‌بیت (ع)، در کاربست نظام‌مند این قاعده از ابن‌عاشور پیشی گرفته است.

criteria for applying the interpretive rule “authenticity of the contents of the independent sentences of the qurʾan” in al-mizan and al-tahrir wa-l tanwir

the rule of “authenticity of the contents of the independent sentences of the qurʾan” is one of the rules that has been considered in contemporary exegeses. allamah tabatabai and ibn ashour have applied this rule in their interpretive discussions. however, they have not explained the criteria and conditions of its application in the framework of a coherent theory so that others can methodically apply this rule in interpretive studies and assess the scope and accuracy of the use of this rule by these two commentators. the result of collecting and analyzing the views of allameh tabatabai and ibn ashur is that both of them have relied on common criteria in applying the mentioned rule such as referring the sentences to divine traditions, the implication of sentences on belief and moral standards, the existence of reasoning in sentences, and matching the sentences with proverbs. among the criteria, allamah tabatabai has paid special attention to the narrations of the infallibles (peace be upon them) and the law “the example is taken from the generality of the words not the specificity of the cause”. therefore, it can be said that although both commentators are somewhat in agreement with each other; however, in general, allamah tabatabai has surpassed in the systematic application of this rule due to due to the use of narrations and the interpretive teachings of the ahlulbayt (peace be upon them).