تفسیر تطبیقی علامه طباطبایی و الحبری از نشوز در آیۀ 34 سورۀ نساء

مفهوم «نشوز» در آیۀ 34 سورۀ نساء یکی از مسائل پربسامد حقوق زن در قرآن است. یکی از نواندیشانی که به این آیه توجه ویژه‌‌ای دارد عزیزة الحبری است. المیزان علامه طباطبایی، یکی از مهم‌ترین کتب تفسیری شیعه، نیز تفسیر این آیه را در بر دارد. این مقاله، با روش تفسیر تطبیقی، به این می‌پردازد که علامه طباطبایی و الحبری چه تفسیری از نشوز در آیۀ یادشده به دست داده‌اند و این تفاسیر چه شباهت و اختلافی با یکدیگر دارند. علامه طباطبایی شخصیت زن را با مرد برابر می‌شمارد و اعتقاد دارد که نمی‌توان نگاه غرض‌ورزانه‌ایی به زن روا داشت؛ بنابراین، تصورات عوامانه دربارۀ ضرب زنان در اندیشۀ وی جایگاهی ندارد. الحبری، بیشتر با تاکید بر روایت پیامبر اکرم (ص)، به نشوز می‌پردازد که حضرت آن را به فاحشۀ مبینه، یعنی زنا، تفسیر می‌کند و در نتیجه، دایرۀ نشوز را بسیار مضیق‌تر می‌نماید.

comparative exegesis of allamah tabatabai and alhibri’s views regarding nushūz in verse 34 of the alnisa chapter

the concept of nushūz (disobedience) in verse 34 of the al-nisa chapter is one of the most frequent issues of women’s rights in the quran. one of the neo-thinkers who pay special attention to this verse is azizah al-hibri. allamah tabatabai’s al-mizan, one of the most important books of shiite exegeses, also includes an interpretation of this verse. this paper, using a comparative exegesis method, delves into allamah tabatabai and al-hibri’s interpretations of nushūz in the abovementioned verse and what similarities and differences these interpretations have with each other. allamah tabatabai considers the identity of a woman to be equal to that of a man and believes that one cannot have a biased view toward women. thus, common assumptions regarding the hitting of women have no place in his view. al-hibri addresses nushūz mostly with emphasis on a narration of the holy prophet (peace be upon him and his household) in which he interprets it as an evident disgrace, that is, adultery and, as a result, she makes the meaning of nushūz much narrower.