بررسی تطبیقی مصادیق اعجاز محتوایی از دید مفسران فریقین

بسیاری از مفسران در بررسی اعجاز قرآن، بیش‌تر بر اعجاز بیانی و لفظی توجه داشته‌اند، درحالی‌که نوع مهمی از اعجاز در قرآن، محتوایی است. این نوع اعجاز با مفاهیم درونی قرآن ارتباط دارد و آن‏چه از تطبیق استنتاج می‌گردد، نشان می‌دهد که توجه به این نوع اعجاز در طی سده‌های مختلف، با شدت و ضعف‌هایی همراه بوده ‌است. بر همین اساس، در این پژوهش با رویکرد تحلیلی – تطبیقی، مصادیق اعجاز محتوایی از دید فریقین بررسی شده ‌است. در تطبیق دو دیدگاه، می‌توان گفت که مفسران فریقین، در بیان ابعاد اعجاز محتوایی اختلاف چندانی با هم ندارند و عمده اختلاف دیدگاه‌های آن‌ها، مربوط به نوع توجه به این مصادیق است که مفسران اهل سنت در سده‌های نخستین بیش‌تر به آن‌ها توجه کرده‌اند، ولی در دوران معاصر، دانشمندان شیعه توجه فزون‌تری به این مصادیق داشته‌اند. بررسی عمیق‌تر دیدگاه‌های فریقین، نشان داد که برخی اختلافات نیز در دو دیدگاه درباره مصادیق اعجاز محتوایی و مسائل مربوط به آن‌ها وجود دارد؛ مثلاً در مورد بطون قرآن کریم با وجود مسلم دانستن این مصادیق در نقل اهل سنت، با اندک اغماض از پیامبر (ص) یا صحابه بحثی مطرح نمی‌شود، درحالی‌که شیعه بدان اهتمام ویژه داشته ‌است.

examples of inimitability of the qur’anic contents from the perspective of shi’ite and sunni exegetes; a comparative study

to study the inimitability of the qur’an, many qur’anic exegetes have obviously paid more attention to its lexical and rhetorical features. however, it should not be forgotten that an important aspect of inimitability of the qur’an can also be considered related to its content, which in its turn correlates to the inner meanings of the qur’an. what can be deduced from the comparison shows that attention to this specific aspect of inimitability has been associated with strengths and weaknesses over the centuries. accordingly, the present study tries through an analyticalcomparative approach to examine the examples of the inimitability of the content of the qur’an from the perspective of shi’ite and sunni scholars. comparing the two viewpoints, one can recognize that although these two groups do not differ much in expressing the dimensions of the inimitability of the qur’anic contents, the main discrepancy between them seems related to the type of attention to these examples. in addition, sunni exegetes have paid more attention to this aspect in the first centuries, while their shi’ite colleagues have mostly heeded these examples in contemporary times. of course, a more careful study of the viewpoints of shi’ite and sunni scholars shows that there are some differences between them in the examples of contents and issues related to them. for example, one can refer to a case such as buṭūn (ventricles) of the qur’an that, although its instances are quoted in the sunni narrations, with a slight omission from the prophet (pbuh) or his companions, do not raise a significant issue, however, the shi’ites have paid special attention to it.