کاهش ارزش شهادت زنان در قیاس با مردان؛ تفسیر تطبیقی آیه 282 سوره بقره با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و مِن وحی القرآن

آیه 282 سوره بقره، از آیاتی است که در انتقال به دوره مدرن، نوعی از نابرابری جنسیتی میان مردان و زنان را به اذهان متبادر ساخته که بر مبنای آن، ارزش شهادت زنان در قیاس با مردان، به نصف کاهش یافته است. بسیاری از عالمان تفسیر، با طرح این مدعا که زنان، موصوف به ویژگی‏هایی چون: نقصان در عقل، ضعف در حافظه و ناتوانی در ثبت حوادث هستند، خواسته یا ناخواسته، خوانش‏هایی مبتنی بر ارزش ‏داوری جنسیتی علیه زنان عرضه کرده‏اند. این خوانش‏ها تا آستانه سده چهاردهم هجری، بسیار رواج داشته، اما در گذار به دوره معاصر و مطرح شدن پرسش‏های نوظهور عصری، زمینه‏های فرهنگی اجتماعی برای فاصله گرفتن از سنت‏های تفسیری و پیدایی خوانش‏های روزآمد از این آیه فراهم آمده است. در این پژوهش، تلاش می‏شود با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و مِن وحی القرآن، امکان‏های مختلفِ تفسیری که درباره این آیه شریفه پیش افکنده شده است، با رویکرد تطبیقی مطالعه گردد. پژوهش حاضر، نشان می‏دهد که صاحبان تفاسیر نام‏برده، کوشیده‏اند تا با پیش گرفتن سه مسیر متفاوت، فهمی نو از آیه شریفه، متناسب با پرسش‏ها و نیازهای عصری عرضه کنند.

decreasing the value of women’s testimony compared to men; a comparative study on (q. 2:282)’s exegesis focusing on al-manār, al-mīzān, and min waḥy al-qurʾān

it seems (q. 2:282) to be one of the qur’anic verses that, in its transition process to themodern period, has brought to mind a kind of gender discrimination between men andwomen, according to which the value of women’s testimony has been halved compared tomen. many qur’anic exegetes, willingly or unwillingly, have suggested readings based ongender presuppositions against women, claiming their suffering from some negative humanattributes such as lack of intellect, poor memory, and inability to record events. thesereadings were considerably popular until the beginning of the 14th/ 20th century. however,in the transition to the modern period and the rise of contemporary emerging questions,socio-cultural contexts have been provided to distance oneself from interpretive traditionsand propound up-to-date readings of this verse. taking a comparative approach, the presentresearch thus attempts to study the different possibilities for the interpretation of the verse inquestion, focusing on three modern qur’anic exegeses, namely al-manār, al-mīzān, and minwaḥy al-qurʾān. it shows that the exegetes of the mentioned interpretations have tried tooffer some new understandings of the (q. 2:282), appropriate to modern questions andcontemporary needs, of course, through taking three different ways.