تحلیل تطبیقی روش تفسیری شیخ اشراق و شیخ‌الرئیس

همواره نظرات و آراء ابن‌سینا و شیخ اشراق به‌عنوان بزرگان دو مکتب مشاء و اشراق مورد توجه و نقد و بررسی صاحب نظران قرار گرفته که یکی از مهم‌ترینِ این مباحث، روش تفسیری این دو فیلسوف است. شیخ اشراق برخلاف ابن‌سینا دارای اثر تفسیری مستقلی که به ما رسیده باشد نیست ولی از لابه‌لای مجموعه مصنفاتش می‌توان روش تفسیری وی را استخراج و عرضه کرد. گرایش تفسیری ابن‌سینا یک گرایش کاملاً عقلی است درحالی‌که گرایش تفسیری شیخ اشراق گرایشی عرفانی می باشد. طبعاً روش تفسیری ابن‌سینا نیز روشی عقلی بوده، برخلاف شیخ اشراق که در اغلب موارد از روش ذوقی عرفانی بهره برده و به‌ندرت از روش قرآن به قرآن و درمواردی نیز در مباحث عقلی به آیات قرآن استناد نموده است که آن را می‌توان نوعی روش تفسیری عقلی خواند. این دو فیلسوف در تفسیر آیات دو وجه اشتراک دارند، یکی عدم تاویل و تطبیق آیات بر نظرات خویش و پرهیز ایشان از تحمیل رای و نظر خود بر آیات؛ و دیگری عدم بهره برداری از روایات در تفسیر آیات.

The Comparative Analysis of the Exegetical Method of Avicenna and Sheikh-i Ishraq

The ideas of Avicenna and Sheikhi Ishraq as the scholars of Peripatetic and Illumination Philosophy have always received the critical attention of the reviewers. One of the most important discussions in this regard is the exegetical method of the above philosophers: Sheikhi Ishraq, contrary to Avicenna, does not have an independent exegesis but his exegetical ideas can be inferred from his collection of writings. In fact, Avicenna has a completely rational trend whereas the exegetical trend of Sheikhi Ishraq is mystical. The exegetical method of Avicenna has been rational while Sheikhi Ishraq has often used an innovative method. Furthermore, Avicenna has rarely applied the Qur’an to the Qur’an method in his rational arguments. The abovementioned philosophers have one thing in common in their commentaries and that is impartiality in interpretation and not using the traditions in the interpretation of the Qur’an. © Mahdavi Fard, A.A; Shakeri Movvahid, A. (2020) The Comparative Analysis of the Exegetical Method of Avicenna and Sheikhi Ishraq. Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 6 (11) 235251.  Doi: 10.22091/ptt.2020.4404.1587