بررسی روش‌شناختی تفسیر آیۀ 106 سورۀ یوسف با رویکرد تطبیقی

سورۀ یوسف که می‌فرماید: «وَ مَا یُوْمِنُ اَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ اِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ» از آیات حوزۀ کلامی ایمان و شرک محسوب می‌شود و ظرفیت بالایی در بررسی‌های روشمند تفسیر تطبیقی دارد. ویژگی محتوایی این آیه جمع میان ایمان و شرک در بارۀ اکثر مردمی است که موردِنظر آیه هستند. بر اساس دیدگاهی که ایمان را به حقیقتی بسیط و یا مجموعۀ به‌هم‌پیوسته‌ای از ارکان ایمانی تعریف می‌کند که با اخلال در هر رکنی، اصل ایمان مخدوش می‌شود، جمع میان ایمان و شرک معنا نخواهد داشت و ظاهر این آیه با تاویل و توجیه همراه می‌شود. اما دیدگاه دیگری که ایمان و شرک را قابل افزایش و کاهش و دارای مراتب معنایی می‌شمارد، به این آیه به‌عنوان مستندی قوی برای رای خود می‌نگرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مفاد این آیه ظرفیت دلالی زیادی در عبور از تنگناهای نظری متکلمان داشته و با تفکیک میان معنای ظاهریتنزیلی از یک سو، و معنای باطنیتاویلی‌ از سوی دیگر، می‌توان طیفی از معانی را به‌صورتی سازگار برای آیه در نظر گرفت. در این مقاله به روش توصیفیتحلیلی و با رویکرد تطبیقی، ضمن گزارش آرای مفسران جریان‌های برجستۀ کلامی، با بررسی‌های ادبی و شواهد قرآنی و روایی و نیز تحلیل آنها، نظریه‌ای تفسیری فراتر از تنگناهای کلامی مفسران دنبال شده است.  

Keywords: Methodological studies, tafsir, verse 106 of the Sura Yusuf (Joseph), comparative approach, faith and polytheism.

Received: 20200106   |   Accepted: 20200729  Being a verse in the realm of the theological confrontation of monotheistic belief in God in contrast to polytheism, the 106th verse of the Sura Yusuf (Joseph) shows a vast caliber in methodological studies of comparative tafsirs. The purport of the verse concerns a combination of belief in God in contrast to polytheism in the case of a great majority of people to whom reference is made in the same verse. Based on the theological view that defines belief in monotheism as a simple truth or as interconnected with other pillars of the faith such that with a slight disruption in any of the pillars, the original version of the faith will turn invalid, hence no association between faith and polytheism would seem feasible. In contrast, another version (that views faith and polytheism being of relative values and levels, hence subject to relative meanings) regards it as a sound reason for its proof. The content of the very verse shows that it has a multitude of significance capacities for theologians’ discussions such that through distinguishing apparently revelatory vs. esotericinterpretative meanings, a wide range of probable meanings emerges with regard to the very verse. The present paper has a comparative, descriptiveanalytical approach to reporting the theological views of the Quran interpreters, in addition to a Quranic hadithbased literary outlook, hence their theological challenges.   © As’adi, M. (2021) A Comparative Methodological Study of the Tafsir of the 106th Verse of the Sura Yusuf. Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 6 (12) 283308.  Doi: 10.22091/PTT.2020.5626.1768