تضمین نحوی در افعال لازم و متعدی و اعتبار سنجی این افعال در تفاسیر «التبیان، الجامع لعلوم القرآن و المیزان» (بررسی موردی)

علم نحو به‌عنوان علم خاص و پدیدۀ تضمین نحوی به‌عنوان قائدۀ فرعی در راستای درک و تفسیر صحیح قرآن شکل گرفته و پژوهشگران و دانشمندان علم نحو در آثار خود به نقش و کارکرد تضمین نحوی و فوائد آن پرداخته‌اند. یکی از فوائد و کارکردهای تضمین نحوی، تغییر افعال لازم به افعال یک مفعولی یا بیشتر، و افعال متعدیِ یک مفعولی به افعال دو مفعولی است. در این مقاله ضمن معناشناسی تضمین نحوی و معرفی پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه، به بررسی تطبیقی این پدیدۀ ادبی در قالب افعال لازم و متعدی در سه تفسیر «التبیان فی تفسیر القرآن»، «الجامع لاحکام القرآن» و «المیزان» می‌پردازیم. دست‌یافته‌های قابل‌توجهی را در این پژوهش می‌توان مشاهده کرد؛ ازجمله آنکه یکی از فوائد مهم تضمین نحوی تغییر افعال لازم به متعدی یک مفعولی یا بیشتر و تغییر افعال متعدی یک مفعولی به دو مفعولی است که در تعلیل نحوی و ایجاز بلاغی اغراض آن دیده می‌شود؛ و دیگر اینکه نحویان در آشنایی با تضمین نحوی بر مفسران مقدم هستند و تلقی این سه مفسر شیخ طوسی، قرطبی و علامه طباطبائی از تضمین نحوی با نحویان یکی است. شیخ طوسی و قرطبی در تفسیر آیات متضمن از اصطلاح تضمین استفاده نکرده‌اند و از واژه‌های جایگزین مانند «بمنزلة»، «ای» و «معناه» مدد گرفته‌اند ولی علامه طباطبائی از اصطلاح «تضمین» استفاده کرده است.

A Case Study of Syntactic Embedding in Transitive and Intransitive Verbs and Their Validity in the Tafsirs al-Tibyan, al-Jami’ li-Ulum al-Quran, and al-Mizan

Received: 20190501   |   Accepted: 20200921 A branch of Arabic syntax and in particular studying syntactic embedding have been developed for understanding the Holy Quran, hence experts of Arabic syntax studies focused on linguistic embedding, its features, and uses. One of the several effects of syntactic embedding is changing intransitive verbs to singleobject transitive verbs, and changing singleobject transitive verbs to twoobject transitive verbs. This paper attempts to explore aspects of syntactic embedding and giving an overview of them, with special regard to transitive and intransitive verbs in three Quran tafsirs, namely alTibyan of Sheikh alTusi, alJami’ liAhkam alQuran of alQurtubi, and alMizan of Allama Tabatabaie. There are some benefits, for example, one of the benefits of using syntactic embedding is changing intransitive verbs to singleobject transitive verbs and the singleobject transitive verbs to twoobject transitive verbs. Their syntacticrhetorical effects are evident. Also experts of Arabic syntax are ahead of tafsir experts in giving syntactic argumentations. Among the tafsir authors, the above three tafsir experts render the same syntactic interpretation of embedding; however, Sheikh alTusi and alQurtubi never used the Arabic syntactic term &tazmin&, instead they used other synonymous terms, for example, &in the sense of&, &or&, and &signifying however, Allama Tabatabaie used the very term &tzmin&.  © Khalifah Shushtari, M.I; Sadeqi, A. (2021) A Case Study of Syntactic Embedding in Transitive and Intransitive Verbs and Their Validity in the Tafsirs alTibyan, alJami’ liUlum alQuran, and alMizan. Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 6 (12) 211234.  Doi: 10.22091/PTT.2020.4446.1574