شالودۀ نظام اخلاق بندگی قرآن با تاکید بر تفاسیر فریقین

اخلاق بندگی، یکی از زیربنایی‌ترین مباحث قرآن است. در فضایی نظام‌مند، فهم و تحلیل روابط آموزه‌های اخلاقی قرآن کریم، عمیق‌تر انجام می‌شود. کلیدی‌ترین ارزش در آموزه‌های اخلاق بندگی، تقواست. در این نوشتار به‌منظور کشف و تبیین جایگاه تقوا در نظام اخلاق بندگی قرآن، با روش توصیفیتحلیلی، ابتدا نظام اخلاق بندگی در قرآن به‌صورت ساختاری مخروطی‌شکل، شامل «مبانی، اصول و اهداف» مطرح می‌شود و سپس رابطۀ تقوا و اجزاء این نظام، با تاکید بر تفاسیر فریقین مانند المیزان، المنار، فی ظلال القرآن و کشّاف تبیین می‌گردد. تطبیق این تفاسیر نشان می‌دهد که در موضوعات مورد بحث، مشابهت زیادی میان آنها وجود دارد. تقوا لازمۀ موضوعاتی بنیادین مانند معرفت‌شناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی، جهان‌شناسی، ارزش‌شناسی و از عوامل مهم در ایجاد، حفظ و ارتقاء اصول بینشی، گرایشی و رفتاری است. استمرار و ارتقاء تقوا برای رسیدن به اهدافِ مقدمه‌ای، میانی و غایی ضروری است. طبق تصریح آیات، «عبادت خدا» هدف مقدماتی، «تقوا» هدف میانی، و «قرب الهی» هدف غایی محسوب می‌شود. 

Foundations of the Quranic System of Servitude: Evidence from the Shia and Sunni Tafsirs

Received: 2020200325   |   Accepted: 20200730 The moral aspects of servitude make one of the fundamental themes in the Holy Quran; through a systematic outlook, appreciation of its moral teachings become easier. Piety is the most basic value in the moral teachings of servitude to and before God. The present descriptiveanalytical study focuses first on discovering and giving definitions of piety in the servitudeoriented construct as indicated in the Holy Quran, including its elements, principles, and aims, followed by the relation of piety and the elements of this structure based on such tafsirs as alMizan, alMinar, Fi Zilal alQuran, and alKashshaf. Comparison reveals that they share in many points. Piety is an element basic to epistemology, theology, anthropology, and cosmology; hence an important element in the formation, preservation, and improvement of one’s outlook, moral inclinations, and moral code of conducts. Continuation and improvement of piety is essential for achieving elementary, intermediate, and ultimate aims. According to Quranic verses, worshipping God is an elementary aim, piety is the intermediate aim, and getting well nigh to God is the ultimate aim.  © Rahimi, S.V; Ketabi, S (2021) Foundations of the Quranic System of Servitude: Evidence from the Shia and Sunni Tafsirs. Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 6 (12) 105131.  Doi: 10.22091/PTT.2020.5629.1771