بررسی و نقد دیدگاه مفسران درباره آیه 120 سورۀ انعام (تحلیلی از ظاهر و باطن اثم)

قرآن با تعابیر گوناگونی از گناه یاد کرده که واژه‌ «اثم»، یکی از پرکاربردترین تعابیر است. در آیه 120 سورۀ انعام، از دو قسم ظاهر و باطن «اثم» در عبارت *وَ ذَرُوا ظَاهِرَ الْاِثْمِ وَ بَاطِنَهُ* یاد شده است. مفسران در تفسیر آیۀ شریفه کم‌تر به ‌این‌ معنا توجه داشته و از مفهوم آیه دور شده‌اند؛ زیرا بیش‌تر مفسران، آن را به دو قسم گناهان ظاهری و گناهان باطنی معنا کرده‌اند. تحقیق حاضر، مفهوم ظاهر و باطن گناه را بررسی می‌کند که غالبا از آن  غفلت شده؛ حال آن که روشن شدن مفهوم ظاهر و باطن گناه در رسیدن به مقصود آیه بسیار ضروری است. برای این منظور، به روش توصیفی-تحلیلی با مراجعه به تفاسیر، آراء مفسران در تفسیر ظاهر و باطن اثم با استناد به شواهد درون‌متنی و برون‌متنی آیه، از منابع تفسیری، ادبی، اخلاقی و عرفانی، مفهوم ظاهر و باطن اثم بررسی و نقد شده است. نتیجۀ حاصل از این تحقیق آن است که مقصود از ظاهر گناه، صورت آشکار آن است که با اعضا و جوارح انجام می‌شود و چهرۀ باطن آن، اندیشۀ معصیت در دل و جان است که در ضمیر انسان رسوخ دارد. در نتیجه، آیۀ شریفه به دو چهره از یک گناه توجه دارد نه به تقسیم گناه، به گناهان ظاهری و باطنی که در غالب تفاسیر دیده می‌شود.

A Critical Survey of the Commentators’ Views about the 120th Verse of Surah al-An’ām (an Analysis of the Outwardness and Inwardness of Ithm)

Received: 2020/12/4  |   Accepted: 2021/4/20Sin has been mentioned in the Qur’an through different expressions among which one of the most commonly used terms is “Ithm”. In the 120th verse of Surah alAn’ām saying “forsake the outwardness of sin and the inwardness thereof”, the esoteric and exoteric aspect of “Ithm” is acknowledged.  The commentators have rarely paid attention to this meaning in their interpretations of this holy verse and so distanced from its concept because they mostly have interpreted that as the open and secret sins. In the present study, we aim to explain the exoteric and esoteric concept of sin that often has been neglected while it is very necessary for reaching the purpose of the verse. To this aim, a descriptiveanalytical method was used with reference to the exegeses in order to critically analyze the ideas of commentators in their interpretation of the outwardness and inwardness of Ithm referencing to the intext and outtext citations as well as exegetical, literary, ethical, and mystical resources. The results of the study showed that the outwardness of sin implies its apparent form that is conducted by parts of the body while its inward form is the idea of guilt in the heart penetrating into human soul. As a result, the abovementioned verse focuses on two aspects of sin, not its classification into open and secret often seen in the exegeses.    * © Mahdiān Far, R; Tayyeb Hosseyni, S.M. (2021) A Critical Survey of the Commentators’ Views about the 120th Verse of Surah alAn’ām (an Analysis of the Outwardness and Inwardness of Ithm). Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 7 (13) 321348.  Doi: 10.22091/PTT.2021.5662.1778