گسترۀ معرفتی قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی

تعیین تکلیف دربارۀ «گسترۀ معرفتی قرآن کریم»، یکی از مسائل بسیار مهم ایران معاصر است؛ زیرا طرف‌داران حکمرانی قرآنی، ابتدا باید تکلیف خود را با سه دیدگاه حداقلی، میانه و حداکثری مشخص کنند. در مقالۀ حاضر، دیدگاه دو قرآن‌پژوه برجسته با یک‌دیگر مقایسه شده است. به اعتقاد علامه طباطبایی، قرآن کریم کتاب «هدایت» است نه «علم»؛ لذا گسترۀ معرفتی قرآن کریم را منحصر در امور پنجگانۀ «عقاید»، «اخلاق»، «احکام»، «قصص» و «مواعظ» می‌داند؛ اما آیت‌الله جوادی ضمن پذیرش «هدایت» به‌عنوان رسالت اصلی قرآن کریم، دایرۀ هدایت را در امور پنجگانۀ مذکور منحصر ندانسته و معتقد است «همۀ علوم»، ازجمله «علوم طبیعی»، هریک به‌نوعی در هدایت بشر دخیل است؛ لذا گسترۀ معرفتی قرآن کریم شامل همۀ علوم، از جمله علوم طبیعی نیز می‌شود. اما این‌که «چگونه می‌توان این ‌همه علوم، به‌ویژه علوم طبیعی را با زیرشاخه‌های متنوعش از کتابی تک جلدی (قرآن کریم) استخراج کرد؟» پرسش مهمی است که با پاسخ آن آشنا خواهیم شد. در این مقاله دیدگاه آیت‌الله جوادی، برگزیده شده و علاوه بر توجیهات ایشان، نظریۀ مذکور در پرتو تئوری سیستم‌ها و احادیث تقویت گردیده است. این نوشتار برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای، و برای دست‌یابی به پاسخ پرسش از روش تحلیل و تطبیق استفاده نموده است.