گسترۀ معرفتی قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی

تعیین تکلیف دربارۀ «گسترۀ معرفتی قرآن کریم»، یکی از مسائل بسیار مهم ایران معاصر است؛ زیرا طرف‌داران حکمرانی قرآنی، ابتدا باید تکلیف خود را با سه دیدگاه حداقلی، میانه و حداکثری مشخص کنند. در مقالۀ حاضر، دیدگاه دو قرآن‌پژوه برجسته با یک‌دیگر مقایسه شده است. به اعتقاد علامه طباطبایی، قرآن کریم کتاب «هدایت» است نه «علم»؛ لذا گسترۀ معرفتی قرآن کریم را منحصر در امور پنجگانۀ «عقاید»، «اخلاق»، «احکام»، «قصص» و «مواعظ» می‌داند؛ اما آیت‌الله جوادی ضمن پذیرش «هدایت» به‌عنوان رسالت اصلی قرآن کریم، دایرۀ هدایت را در امور پنجگانۀ مذکور منحصر ندانسته و معتقد است «همۀ علوم»، ازجمله «علوم طبیعی»، هریک به‌نوعی در هدایت بشر دخیل است؛ لذا گسترۀ معرفتی قرآن کریم شامل همۀ علوم، از جمله علوم طبیعی نیز می‌شود. اما این‌که «چگونه می‌توان این ‌همه علوم، به‌ویژه علوم طبیعی را با زیرشاخه‌های متنوعش از کتابی تک جلدی (قرآن کریم) استخراج کرد؟» پرسش مهمی است که با پاسخ آن آشنا خواهیم شد. در این مقاله دیدگاه آیت‌الله جوادی، برگزیده شده و علاوه بر توجیهات ایشان، نظریۀ مذکور در پرتو تئوری سیستم‌ها و احادیث تقویت گردیده است. این نوشتار برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای، و برای دست‌یابی به پاسخ پرسش از روش تحلیل و تطبیق استفاده نموده است.

The Epistemic Range of the Holy Quran From the Perspective of Allameh Tabatabai and Ayatollah Javadi Amoli

Received: 2020/8/31  |   Accepted: 2021/3/8AbstractOne of the very important issues in contemporary Iran is to determine “the realm of knowledge in the Noble Qur’an” because the supporters of the Qur’anic governance should first specify their stand on 3 minimal, moderate, and maximal approaches. The present article has made a comparison between the viewpoints of 2 eminent Qur’anic researchers; Allāma Tabātabā’i believes that the Noble Qur’an is the book of “guidance” not “science”; therefore, he maintains that the knowledge realm of this holy book is restricted to 5 fields of “beliefs”, “ethics”, “rules”, “stories”, and “preaching”. On the other hand, although Āyatollāh Javādi Āmoli accepts “guidance” as the main purpose of the Noble Qur’an, he does not hold the scope of guidance restricted to the above five fields and he believes that “all sciences” including “natural science” are in a way involved in the guidance of human being. Hence, the knowledge realm of the Noble Qur’an encompasses all sciences including natural science. This study answers “how we can extract all these sciences, especially natural science with all its various categories from a single volume book (The Noble Qur’an)”. In this article, Āyatollāh Javādi Āmoli’s viewpoint was chosen and the abovementioned theory was explained by his arguments as well as the systems theory and Ahādith. This paper has used library method for data collection, and comparative analysis for finding the answer.