بررسی تحلیلی آراء قرآن‌پژوهان فریقین در دلالت آیه 219 سورۀ شعراء بر یکتاپرستی نیاکانِ پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)

اندیشه‌وران شیعی و اغلب اهل‌سنت، بر اساس دلایل عقلی و نقلی، اجداد پیامبر گرامی اسلام را مومن دانسته‌اند. یکی از دلایل، آیه 219 سورۀ شعراء است که می‌فرماید: *وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ*. پژوهش پیشِ ‌رو، با روش توصیفیتحلیلی، به بررسی آراء 114 تفسیر از فریقین، پرداخته و آ‌ن‌ها را در چهار دیدگاه، بازشناسانده است. دیدگاه نخست، مفاد آیه‌ را انجام دادن رکوع و سجود پیامبر(ص) در نماز جماعت؛ و دیدگاه دوم آیه را اشاره به رویت اصحاب پشت سرِ خود، به‌هنگام نماز توسط پیامبر می‌داند. این دو دیدگاه، آیه را به‌دور از موضوع بحث دانسته‌اند. دیدگاه سوم، مراد از ساجدان را با استناد به روایات، اهل‌بیت(ع) شناسانده و دیدگاه چهارم نیز که رای اغلب مفسرانِ فریقین است، با استنادِ به شواهد درون‌متنی هم‌چون دلالتِ واژگان و ترکیب جمله، و نیز شواهد برون‌متنی نظیر روایاتِ مورد اعتماد صحابیان و مفسران متقدم، معنای آیه را ناظر به انتقال نسلیِ پیامبر(ص) در اصلاب اجداد مومنِ اهلِ سجده، معرفی کرده است. بررسی نگارندگان، نشان می‌دهد که بر اساس شواهد و دلایل، استظهار موحد بودن اجداد پیامبر(ص) به‌عنوان معنای اظهر یا یکی از وجوه معنایی آیه بر اساس امکان حمل الفاظ بر بیش‌تر از معنای واحد، رواست و دیدگاه سوم نیز با آن هم‌سویی، تعاضد معنایی و توسعۀ مصداقی دارد.