بررسی تطبیقی دیدگاه‌ها درباره عبارت «من السَّماء» در آیات مربوط به باران

باران در آیات مختلف قرآن، ضمن بیان صفات الهی، برای ذکر سرگذشت اقوام مختلف و برشمردن نعمت‌های الهی و ... آمده است. در میان این آیات، تعبیر «من السَّماء» به‌ چشم می‌خورد که می‌تواند ناظر به مبدا آبِ باران قلمداد شود و نگاهی به برخی تفاسیر، گویای آن است که عبارت‌هایی نظیر «من السَّماء» ناظر به سرچشمۀ آبِ باران محسوب شده است. اختلاف ‌نظر مفسران و استناد ایشان به شواهد و قراین مختلف، بررسی و ارزیابی دلایل ایشان را ضروری می‌سازد. با توجه به مجموع نظرهای مفسران، می‌توان گفت که دو دیدگاه دربارۀ منبع آبِ باران وجود دارد؛ یکی باران را به سرچشمه‌ای آسمانی مرتبط می‌داند و دیگری از نقش آب‌های زمین و تبخیر آنها در پیدایش باران سخن می‌گوید. تمایز اصلی این دو دیدگاه را می‌توان به نقش علوم تجربی قطعی و شناخت حاصل از آن نسبت داد؛ عاملی که یک قرینۀ مهم در برخی از برداشت‌های مفسران بوده است. با توجه به تفاسیر بررسی شده، تمسک به ظاهر آیات برای اثبات منبع آسمانی آبِ باران، قرینۀ معتبری نخواهد بود. هم‌‌چنین، برخی روایات، تصویری از ابر ارائه می‌دهند که ظاهراً مقتضی بارش باران از بالای ابرهاست؛ اما این موارد می‌توانند یک تشبیه و تمثیل قلمداد شوند.

a comparative study of the viewpoints on the phrase “min assama’” in the verses about rain

received: 07/04/2019   |   accepted: 02/09/2019in various verses of the qur’an, the term rain has been used when describing godly qualities, biography of different ethnic groups, the divine blessings and so on. the phrase “min assama” in the qur’an can likely refer to the source of rainwater, and a review of some exegeses displays the same thing. disagreement among the commentators and the citation of different evidences in this regard necessitates analysis of the likely causes. considering the ideas of the commentators, it can be concluded that there are two viewpoints on the source of rainwater: one view relates rain to a heavenly source, and another considers that as a result of surface water and its vaporization. the distinction between the two above viewpoints can be attributed to the role of definite experimental science as a significant evidence in the perception of some interpreters. with regard to the exegeses reviewed in this study, it is revealed that reliance on just the literal meaning of qur’anic verses is not a valid evidence to prove the heavenly source of rainwater. furthermore, some narratives display an image of clouds which denote rainfall comes from upper clouds although this point might be considered as a metaphor and allegory.