بررسی تطبیقی مواجهه مفسران با فرآیند هم معنایی ( با تکیه بر نقدهای علامه طباطبایی بر سایر مفسران)

هم معنایی یا ترادف از جمله روشهای مفسران در فهم و تفسیر واژگان قرآن و مجالی پر از اختلاف نظر و تکثر اصطلاحات است. این پژوهش در صدد بررسی روش کاربست هم معنایی یا ترادف در تفسیر المیزان و تحلیل تطبیقی نقدهای علامه طباطبایی بر روش برخی مفسران با هدف فهم دقیق و موشکافانه معنای واژگان است. نتایج حاصل، حاکی از آن است که وجه تشابه روش های به کار رفته در ترادف، عدم تطابق کامل واژگان است. نقدهای علامه شامل بافت زبانی و غیر زبانی است. زیرا آنچه از نگاه مفسرانی چون راغب، زمخشری، فخررازی و مولف تفسیر المنار مغفول مانده است عدم توجه به عوامل درون متنی مثل مقابل ها، هم نشین ها و مقام و نوع خطاب آیه در کنار عوامل برون متنی مثل روایت، باورهای کلامی، تاریخ مکانی و زمانی نزول آیه است. مجموع این عوامل مفسر را به معنایی مشخص از واژه و کشف فرایند هم معنایی و نیز سایر روابط معنایی رهنمون می شود که علامه طباطبایی آن را کالمترادف یا شبه ترادف می نامند. نمونه هایی از نوآوری علامه در جامع نگری به قرائن در روش کاربست ترادف نسبت به سایر مفسران مورد انتقاد در تفسیر المیزان، در بخش تحلیل تطبیقی ذکر شده است.

Comparative Study of the Commentators’ Approach to Synonymy Process (Relying on Allameh Tabatabaii’s Critique on Other Commentators’ Works)

Synonymy is one of the controversial methods full of multiple expressions used by commentators in order to comprehend and interpret the Quranic terms. This study aims to investigate the application of synonymy method used in Tafsir alMizan through the comparative analysis on Allameh Tabatabaii’s critique on some commentators’ works with the purpose of precise and scrupulous understanding of the terms. The results of the research indicate that the methods applied in synonymy have one aspect in common showing synonyms don’t correspond with each other completely. Critiques of Alaameh include verbal and nonverbal contexts because what is neglected by some commentators such as Ragheb, AlZamakhshari, Fakhr AlRazi, and the author of Tafsir alManar is in fact negligence to intext factors such as opposites, collocations, and addressing type of the verses, in addition to outtext factors such as narratives, verbal beliefs, place and time of the revelation of the verses. All of these factors lead the commentator to a definite perception of the terms and understanding the process of synonymy as well as other semantic relations named as semisynonym (Kalmotaradef). In the section of comparative analysis, some innovative examples of Allameh showing his comprehensive look to the evidences in the application of synonymy compared to other commentators criticized in Tafsir alMizan are mentioned.