کیفیت هنرسازه های بلاغی در شعر علی معلم دامغانی

آنچه موضوع این تحقیق است، بررسی و تبیین کیفیت (و نه کمیت) به کارگیری شگردهای بدیعی و بیانی و عروض و قافیه و نقد آنها در شعر علی معلم است. او شاعری است که می‌کوشد در عرصه های گوناگون، شعرش را از سروده های دیگر شاعران متمایز کند؛ در مباحث بلاغی نوآوری هایی دارد که  گاه با توفیق همراه بوده و گاه این نوجویی ها شعر را تا مرز غیر قابل فهم بودن پیش برده است. برجسته ترین شگردهای بلاغی معلم عبارت‌اند از: استفاده موفق از اوزان بلند در مثنوی و تامین موسیقی شعر با کمک اعنات در قافیه و بهره گیری از بدیع لفظی، یافتن وجه شبه های نو و تاثیرگذار و نیز استفاده از شیوه ای خاص در تلمیحات و اشارات. در هنرسازه های وابسته به معنا ( بدیع معنوی و بیان)، بینامتنیت مهم ترین وجه تمایز شعر معلم از دیگران است. علاوه بر تلمیحات دور و ناآشنا، تلمیح به امر موهوم و تضمین هیچ (استناد به مدرک موهوم) و نیز تغییر داستان های مشهور و برخورد خلاق با تاریخ، از نوآوری های مهم معلم در عرصه بینامتنیت محسوب می شود. به اعتقاد شارحان شعر معلم، هنر شاعری او در مثنوی ها و قصایدش جلوه گر شده است؛ به همین سبب در جستار حاضر همین دو قالب مورد بررسی قرار گرفته اند.

The Rhetorical Devices in Ali Moallem Damghani’s Poetry

The aim of this research is to examine the quality of using rhetorical and expressive devices as well as the poet’s techniques in meter and rhymes which in some cases leads to evaluations and criticisms in Ali Moallem's poem. He tries to distinguish his poetry from other poets through his own techniques. His efforts in innovative rhetorics   have  sometimes   been successful, andsometimes has resulted in failure. The most prominent rhetorical techniques of Moallem’s are using long meters successfully in masnavi and making it more musical/rhythmic by  leonine   in the rhymes  and figures of speech , discovering novel and effective Similes , as well as specific methods in allusions. In the semantically dependent artworks, intertextuality is the most significant distinctive characteristic between the poetry of Moallem and the others. In addition to improbable and unfamiliar allusions, the illusive and empty allusions and also changing the famous stories and creative approach to history are considered as the major intertextual innovations of Moallem. According to commentators, his versification art is represented in his couplepoems (masnavi) and odes. Therefore, these two patterns (masnavi and odes) are the focus of investigation in the present study.