رابطه سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت با کنش‌های شناختی در سالمندان با فشارخون بالا: نقش میانجی استرس ادراک شده

یکی از عوامل مهم مرتبط با کنش‌های شناختی، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و در کنار آن استرس ادراک شده می‌باشد. بررسی ارتباط این عوامل به ویژه در بین سالمندان دارای فشار خون بالا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف مدلیابی روابط ساختاری سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت با کنش‌های شناختی با نقش میانجی استرس ادراک شده در سالمندان مبتلا به فشارخون بالا انجام شد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و روش، همبستگی از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری‌ ‌بود. جامعه آماری این پژوهش را سالمندان دارای فشار خون بالا مراکز بهداشت شهر ارومیه در شش ماه اول 1402 تشکیل دادند که تعداد 250 نفر از آنها (135 مرد و 115 زن) به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های کنش‌های شناختی ویلسون و همکاران، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت والکر و همکاران و استرس ادراک شده کوهن استفاده شد. در نهایت با روش‌های همبستگی پیرسون و مدلیابی معادلات ساختاری، با استفاده از نسخه افزارهای spss-22 و amos-22 انجام شد. یافته‌ها نشان داد که بین سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و کنش‌های شناختی رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین آزمون بوت استراپ نشان داد که استرس ادراک شده در رابطه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و کنش‌های شناختی نقش واسطه‌ای دارد. بدین صورت که 6 درصد واریانس کنش‌های شناختی توسط استرس ادراک شده و 18 درصد واریانس کنش‌های شناختی توسط سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت پیش‌بینی شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استرس ادراک شده در رابطه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و کنش‌های شناختی نقش واسطه‌ای دارد. بنابراین روان‌شناسان و درمانگران مراکز بهداشت، سرای سالمندی و کلینیک‌های خدمات روان‌شناختی می‌توانند برای بهبود ‌کنش‌های شناختی سالمندان، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و استرس ادراک شده را مورد توجه و استفاده قرار دهند.

the relationship between health-promoting lifestyle and cognitive functions in older adults with hypertension: the mediating role of perceived stress

one of the significant factors related to cognitive functions is a health-promoting lifestyle, alongside perceived stress. the consideration of the relationship between these factors, especially among older adults with hypertension, is of great importance. therefore, this study aimed to model the structural relationships between a health-promoting lifestyle and cognitive functions, through the mediating role of perceived stress in older adults with hypertension. this descriptive research employed a correlational method using structural equation modeling (sem). the statistical population consisted of older adults with hypertension from health centers in urmia during the first six months of 2023, among whom a sample of 250 individuals (135 men and 115 women) were selected through convenience sampling. data were collected using wilson et al.’s cognitive functions questionnaire, walker et al.’s health-promoting lifestyle profile and the cohen’s perceived stress scale. data were analyzed using pearson’s correlation coefficients and sem in spss-22 and amos software. the findings indicated a direct relationship between a health-promoting lifestyle and cognitive functions. additionally, the bootstrap test showed that perceived stress mediates the relationship between a health-promoting lifestyle and cognitive functions. specifically, 6% of the variance in cognitive functions was predicted by perceived stress, and 18% by a health-promoting lifestyle. hence, it can be concluded that perceived stress mediates the relationship between a health-promoting lifestyle and cognitive functions. therefore, psychologists and therapists in health centers, nursing homes, and psychological service clinics can focus on a health-promoting lifestyle and perceived stress to improve cognitive functions in older adults.