پیش‌بینی افت شناختی مرتبط با سن و کارکردهای اجرایی بر اساس انزوای اجتماعی، فعالیت جسمانی و عادات تغذیه‌ایی در سالمندان

عوامل اجتماعی و رفتارهای مرتبط با سلامت از جمله فعالیت جسمانی و تغذیه نقش مهمی در وضعیت توانایی‌های شناختی در سالمندان دارند. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی نقش انزوای اجتماعی، فعالیت جسمانی و عادات تغذیه‌ای در پیش‌بینی افت شناختی مرتبط با سن و نارسایی کارکردهای اجرایی در سالمندان انجام شد. طرح پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل تمامی زنان و مردان سالمند سراهای سالمندان شهر تهران در سال 1401 بود که از بین آنها، 258 نفر بر اساس فرمول نمونه‌گیری تاباچنیک و فیدل به روش در دسترس انتخاب شدند و به معاینه مختصر وضعیت شناختی فولستاین و همکاران، مقیاس نارسایی کارکردهای اجرایی بارکلی، مقیاس شبکه اجتماعی لوبن، مقیاس فعالیت جسمانی سالمندان واشبورن و همکاران و ارزیابی مختصر وضعیت تغذیه‌ای گایگاز و همکاران پاسخ دادند. داده‎‌ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه با نرم‌افزار  spss-26 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد فعالیت جسمانی و عادات تغذیه‌ای با افت شناختی و نارسایی کارکردهای اجرایی رابطه منفی و معنی‌دار دارند (001/0>p). انزوای اجتماعی با افت شناختی و نارسایی کارکردهای اجرایی رابطه معنی‌دار نداشت (05/0<p). به‌علاوه، متغیر فعالیت جسمانی به میزان 20 درصد افت شناختی سالمندان و متغیر عادات تغذیه‌ای به میزان 14 درصد نارسایی کارکردهای اجرایی سالمندان را پیش‌بینی کرد (001/0>p). نتیجه‌گیری می‌شود که فعالیت جسمانی مناسب و برخورداری از الگوی تغذیه مطلوب می‌تواند با کاهش نارسایی‎‌های شناختی در سالمندان همراه باشد. این نتیجه حاوی مضامین کاربردی در تدوین برنامه‌های پیشگیرانه و مداخله‌ای در بهبود توانایی شناختی سالمندان می‌باشد.

the prediction of age-related cognitive decline and executive functions based on social isolation, physical activity and nutritional habits in older adults

social factors and health-related behaviors, including physical activities and nutrition, serve an important role in status of cognitive abilities in older adults. therefore, this study was conducted with the aim of investigating the role of social isolation, physical activity and nutritional habits in predicting age-related cognitive decline and executive function failure in older adults. this was a descriptive study, of correlational type. the statistical population of this research included all older men and women residents in nursing homes in tehran in 2023, among whom 258 participants were selected based on tabachnick and fidell’s formula by convenience sampling, and were asked to respond the folstein et al.’s mini-mental state examination, barkley deficits in executive functioning scale, lubben social network scale, washburn et al.’s physical activity scale for the elderly, and guigoz et al.’s mini nutritional assessment. data were analyzed using pearson’s correlation and multiple regression analysis in spss-26 software. the results figured out that physical activity and nutritional habits have a negative and significant relationship with age-related cognitive decline and executive function deficiency (p<.001). social isolation had no significant relationship with age-related cognitive decline and executive function failure (p>0.05). in addition, the physical activity predicted 20% of the age-related cognitive decline, and the nutritional habits predicted 14% of executive function failure in older adults (p<.001). it is concluded that proper physical activity and good nutrition pattern can be associated with the reduction of age-related cognitive deficits in older adults. this result contains implications in developing preventive and intervention programs to improve the cognitive ability in older adults.