مقایسه اثربخشی فراشناخت درمانی و معنویت درمانی بر ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی سالمندان مقیم سرای سالمندان

با افزایش سن و شروع سالمندی، به دلیل وجود فقدان‌های متعدد مانند همسر، اقوام، دوستان، شغل، موقعیت اجتماعی و اقتصادی، باورها و اعتقادات و همچنین کاهش کارکردهای فیزیولوژیکی و قدرت تحرک، افراد بیش از پیش در معرض ابتلا به اختلالات روانی از جمله احساس تنهایی، اضطراب و افسردگی قرار دارند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی فراشناخت درمانی و معنویت درمانی بر ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی سالمندان مقیم سرای سالمندان انجام شد. روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه سالمندان سنین 75-60 سال ساکن سراهای سالمندان شهر تهران بود که از میان آنها سرای سالمندان کهریزک به صورت در دسترس انتخاب شد. به این ترتیب، 30 فرد سالمند (سه گروه 10 نفره) با میانگین سنی 75-60 سال با روش در دسترس و بر اساس معیارهای ورود و خروج مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. فراشناخت درمانی ولز و معنویت درمانی بوالهری و همکاران در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای (2 جلسه در هفته) برگزار شد. پس از گذشت یک ماه از پس‌آزمون، آزمون پیگیری به عمل آمد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های ناهماهنگی شناختی هارمون-جونز و احساس تنهایی دهشیری و همکاران استفاده شد. داده‌ها از طریق تحلیل کوواریانس تک متغیری و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزارspss نسخه 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین گروه فراشناخت درمانی و کنترل در مولفه ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی و بین گروه معنویت درمانی و کنترل در مولفه ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی در پس آزمون و پیگیری تفاوت معنادار وجود دارد (05/0>p)؛ اما بین دو گروه فراشناخت درمانی با معنویت درمانی در مولفه‌های ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی تفاوت معنادار وجود ندارد (05/0<p). با توجه به یافته‌های این پژوهش، آموزش فراشناخت درمانی و معنویت درمانی می‌توانند در کاهش ناهماهنگی شناختی و احساس تنهایی سالمندان موثر واقع شوند.

the comparison of the effectiveness of metacognitive therapy and spiritual therapy on cognitive dissonance and feeling loneliness in the elderly living in nursing homes

with age and the onset of the elderly, people are more prone to mental disorders including feeling of loneliness, anxiety, and depression, due to numerous losses such as loss of spouse, relatives, friends, occupation, social and economic status, beliefs, etc., as well as due to the reduction of physiological functions and mobility. accordingly, this study aims to compare the effectiveness of metacognitive therapy and spiritual therapy on cognitive dissonance and feeling loneliness in the elderly living in nursing homes. this was a quasi-experimental study with pretest-posttest follow-up (ppf) and control group design. the statistical population consisted of all the elderly, aged from 60 to 75 years living in nursing homes of tehran, iran, among which kahrizak nursing home was selected using convenience sampling method. in this way, 30 aged people (three groups of 10) with an average age of 60-75 years were selected using convenience sampling along with inclusion and exclusion criteria, and were randomly assigned into two experimental and one control groups. participants were exposed to eight 90-minute sessions (2 sessions a week) of wells’ metacognitive therapy and boalhari’s spirituality therapy. the follow-up step was conducted one month after the posttest step. utilized to collect data were harmon-jones ‌dissonance arousal reducing questioner and dehshiri et al.’s loneliness questionnaires. data were analyzed using univariate analysis of covariance (ancova) and bonferroni post-hoc test in spss-22. the results demonstrated that both metacognitive therapy and spiritual therapy groups had a significant difference with control group in terms of the components of cognitive dissonance and feeling of loneliness in posttest and follow-up steps (p < 0.05). however, there was no significant difference between two groups of metacognitive therapy and spiritual therapy in terms of the components of cognitive dissonance and loneliness (p>0.05). given the findings of this study, metacognitive therapy and spiritual therapy can be effective in reducing cognitive dissonance and loneliness in the elderly.