اثربخشی آموزش بهداشت خواب بر کیفیت خواب، فشارخون، ضربان قلب و اکسیژن اشباع در خون سالمندان مبتلا به اختلال بی‌خوابی

از جمله مشکلات دوران سالمندی مشکلات کیفیت و کمیت خواب می‌باشد، خواب یکی از مهم‌ترین رفتارهای ترمیم‌کننده سلامتی می‌باشد و باعث ایجاد احساس خوب در فرد می‌گردد. هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش بهداشت خواب بر کیفیت خواب و شاخص‌های فیزیولوژی فشارخون، ضربان قلب و اکسیژن اشباع در خون سالمندان مبتلا به اختلال بی‌خوابی بود. پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه پژوهش سالمندان مبتلا به بی‌خوابی کانون جهان دیدگان شیراز در سال 1398 بودند که از میان آنها 40 نفر با احتساب شرایط ورود به پژوهش با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. سالمندان با میانگین سنی 70.48 سال که مبتلا به بی‌خوابی بودند با شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ، دستگاه فشارسنج خون و دستگاه پالس‌اکسیمتر مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت مداخله 4 جلسه 45 دقیقه‌ای آموزش بهداشت خواب بر اساس طرح اسپای، قرار گرفتند و گروه گواه آموزشی دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با بسته آماری spss23و روش‌های آماری تحلیل کوواریانس تک‌متغیره انجام گردید. یافته‌ها نشان دادند که آموزش بهداشت خواب منجر به بهبود کیفیت خواب، فشارخون سیستولیک و اکسیژن اشباع در خون سالمندان مبتلا به بی‌خوابی شد (0.05>p)، اما بر فشارخون دیاستولیک و ضربان قلب تاثیری نداشته است. نکته حائز اهمیت این است که اثر بخشی آموزش بهداشت خواب و پایبندی سالمندان به آن، نیازمند گذشت زمان بوده تا بتواند بر اکسیژن اشباع در خون در سه ماه بعد تاثیرگذار شود. مطالعه حاضر نشان داد که درمان بی‌خوابی با آموزش بهداشت خواب باعث بهبود کیفیت خواب و سلامت جسمی و روانی سالمندان می‌شود. ازاین‌رو، به کلیه مسئولین و دست‌اندرکاران پشتیبانی از سالمندان به ویژه حیطه‌توان‌بخشی توصیه می‌شود که از فنون بهداشت خواب به منظور حمایت از سالمندان استفاده کنند.

The Effectiveness of Sleep Health Education on Sleep Quality, Blood Pressure, Heart Rate and Oxygen Saturation in Blood of the Elderly with Insomnia

One of the problems of the elderly seems to be problems with the quality and quantity of sleep. Sleep is one of the most important healthrestoring behaviors, and makes a person feel good. The aim of this study was to determine the effectiveness of sleep hygiene education on sleep quality and physiological parameters of blood pressure, heart rate and oxygen saturation in the blood of elderly people with insomnia. This was a quasiexperimental study with pretestposttest and followup design with a control group. The study population consisted all the elderly with insomnia in Shiraz in 2019, from which 40 were selected using random sampling method and according to inclusion criteria, and were assigned into experimental and control groups. The elderly with a mean age of 70.48 years with insomnia were assessed by the Pittsburgh Sleep Quality Index, Blood Pressure Monitor and Pulse Oximeter. The experimental group underwent the sleep hygiene training based on Spa plan for four weekly 45minutes sessions, and the control group did not receive any training. Data were analyzed using univariate analysis of covariance in SPSS23 statistical package. The results showed that sleep hygiene training improved sleep quality, systolic blood pressure and oxygen saturation in the blood of the elderly with insomnia (P<0.05), but it had no effect on diastolic blood pressure and heart rate. It is noteworthy that the effectiveness of sleep hygiene education requires time for affecting the oxygen saturation in the blood in the next three months. The present study showed that insomnia treatment through sleep hygiene education improves sleep quality and physical and mental health of the elderly. Therefore, all officials and stakeholders, especially who works in the field of rehabilitation, are recommended to apply the sleep hygiene education in order to support of the elderly.