مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی و معنویت درمانی بر باورهای غیرمنطقی و اضطراب زنان سالمند

در سنین سالمندی به دلیل شیوع از دست دادن‌ها و فقدان‌های متعدد نظیر همسر، اقوام، دوستان، شغل، موقعیت اجتماعی و اقتصادی، باورها و اعتقادات و غیره، افراد بیش ‌از پیش در معرض زمینه‌های ابتلا به اختلالات روانی از جمله اضطراب و افسردگی قرار دارند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و معنویت درمانی بر باورهای غیرمنطقی و اضطراب زنان سالمند انجام شد. روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمونپس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه زنان سالمند کانون جهان‌دیدگان تهران بود که 45 نفر (سه گروه 15 نفره) از سالمندان زن با میانگین سنی 7060 سال (انحراف معیار 58/4) با روش در دسترس و بر اساس معیارهای ورود و خروج مطالعه انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. آموزش ذهن‌آگاهی کابات زین و معنویت درمانی گالانتر و سیگل در جلسات 90 دقیقه‌ای به‌صورت هفته‌ای دو جلسه برگزار شد و پس از گذشت یک ماه از پس‌آزمون، آزمون پیگیری به عمل آمد. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس‌های باورهای غیرمنطقی جونز و اضطراب آشکار و پنهان اشپیل برگر استفاده شد و داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس تک متغیری با آزمون تعقیبی بونفرونی تحلیل شد. نتایج نشان داد که هر دو روش درمانی بر کاهش باورهای غیرمنطقی و اضطراب آشکار و پنهان تاثیرگذار بودند و این تاثیر در دوره پیگیری ماندگار بود (p≤0.001). مقایسه دو روش درمانی نشان داد که بین آموزش ذهن‌آگاهی و معنویت درمانی در متغیر باورهای غیرمنطقی تفاوتی وجود ندارد. ولی ذهن‌آگاهی نسبت به معنویت درمانی دارای تاثیرگذاری بیشتری بر کاهش اضطراب آشکار و پنهان است (p≤0.001)؛ طبق نتایج می توان در طراحی برنامه های مرتبط با ارتقای سلامت روان سالمندان از آموزش ذهن آگاهی و معنویت درمانی به عنوان مداخلات موثر در کاهش باورهای غیرمنطقی و اضطراب سالمندان استفاده نمود.