تبیین اصول مدیریت تمایزهای اجتماعی از منظر قرآن و نقش آن در مدیریت سرمایۀ اجتماعی

واگرایی اجتماعی مانعی برای مدیریت فرایند تولید و بازتولید سرمایۀ اجتماعی است. زیرا واگرایی اجتماعی زمینه‏های تعامل و برقراری ارتباط و بیشینه‏سازی کمّی و کیفی آن را از بین می‌برد و فرسایش سرمایۀ اجتماعی را به همراه می‏آورد. به همین علت، مدیریت سرمایۀ اجتماعی در گرو مدیریت عناصر و مولفه‌هایی است که به واگرایی اجتماعی دامن می‏زنند. بنیاد واگرایی اجتماعی بر عدم مدیریت تمایزهای اجتماعی نظیر تمایز‏های ملیتی و قومی، تمایز باورها و ارزش‏های ذهنی، تمایزات اقتصادی، و ... استوار است. در این تحقیق تلاش می‏شود با روش تحلیلی‌ توصیفی نقش تنوع‌ها و تمایزهای ملی و قومی در مدیریت سرمایۀ اجتماعی بررسی و به این پرسش پاسخ داده شود که «اصول مدیریت تمایزهای ملی و قومی در قرآن، که منجر به ارتقای سرمایۀ اجتماعی بشود، کدام است؟». به منظور پاسخ به این پرسش، ابتدا از جایگاه سنن ربوبی در تدبیر نظام اجتماعی انسان و به طور خاص سنت تفاوت ملی و قومی سخن رانده شده و سپس به اصول راهبردی قرآن برای مدیریت تفاوت‌های یادشده جهت جلوگیری از واگرایی اجتماعی پرداخته شده است. این اصول با عنایت به مولفه‌های شناختی و ارتباطی سرمایۀ اجتماعی صورت‌بندی شده است. اصل بازنمایی یگانگی هستی انسان‌ها به عنوان مولفۀ شناختی سرمایۀ اجتماعی، اصل «تعارف» به عنوان رویکرد ایجابی، و اصل «تقوای اجتماعی» به عنوان رویکرد سلبی برای مدیریت ارتباطات ملیت‌ها و قومیت‌های مختلف شناسایی شده است.

Explaining the Principles of Social Difference Management From the Viewpoint of the Quran and its Role in Social Capital Management

Social divergence is an obstacle to managing the generation and regeneration of social capital, because social divergence spoils the context of interaction and connection, prevents the quantitative and qualitative maximization of those interactions, and brings about social capital corrosion. As a result, social capital management depends on the management of elements and components that aggravate social divergence. Social divergence has its bases on the nonmanagement of social differences such as national and ethnic differences, different mental beliefs and values, economic differences, etc. This study was an effort to examine the role of national and ethnic differences in social capital management using an analyticaldescriptive method. In particular, this study set out to answer the question “What are the Quranic principles of managing the national and ethical differences that lead to the enhancement of social capital?” In order to answer this question, first a discussion of the divine traditions in the management of the human social system in general and the traditions about the national/ethical differences in particular are presented. Then, the strategic principles suggested by the Quran to manage these differences in order to prevent social divergence are put forth. These principles were formulated in the light of the cognitive and communicative components of social capital. To this end, the principle of the representation of the similar human quiddity as the cognitive component of social capital, the principle of “ta’aaruf” as a positive approach, and the principle of “social piety” as the negative approach to management of the communication of various nations and ethnicities were identified.