سرمایۀ اجتماعی از منظر قرآن؛ مولفه‌ها، عوامل، راهبردها

سرمایه اجتماعی از مفاهیم مهم در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی نوین و وجود آن از عناصر ضروری برای رسیدن به اهداف متعالی جامعه و انسجام اجتماعی است. از آنجا که قرآن منبع اصلی معارف اسلامی است، هدف اساسی این پژوهش بیان مولفه‌های قرآنی سرمایه اجتماعی و سپس یافتن عوامل علّی تاًثیرگذار، زمینه‌ای، مداخله‌گر، و راهبردهای آن بود. پژوهش حاضر، بر اساس نوع هدف بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. در شناسایی مدل، از تکنیک داده‌بنیاد استفاده شد. پس از بررسی آیات مرتبط با موضوع، 56 کد برای سرمایه اجتماعی مد‌ّنظر یافت شد. بر اساس مدل ناهاپیت و گوشال مبانی سرمایه اجتماعی به سه بعد شناختی، ساختاری، و ارتباطی قابل تقسیم است. بعد از کاربست تکنیک داده‌بنیاد می‌توان گفت این مبانی نیازمند یک سری عوامل مهم‌اند که در صورت نبود آن‌ها سرمایه اجتماعی شکل نمی‌گیرد؛ که مهرورزی، تنش‌زدایی، حمایت اجتماعی، انسجام اجتماعی، هنجارگرایی، و ... مهم‌ترین عواملی هستند که با توجه به آموزه‌های قرآن می‌توانند باعث افزایش سرمایه اجتماعی شوند. در نهایت از مجموعه مولفه‌های قرآنی الگوی مفهومی ارائه می‌شود.

Understanding the process of social capital formation using Qur’an teaching

Social capital is one of the important concepts in the social sciences and modern sociology, whose existence is one of the most essential elements for achieving the goals of social excellence and social cohesion. Since the Quran is the main source of Islamic knowledge, the main purpose of this research is to express the components of the Qur’an of social capital; then it determines effective, influential, subjective, interventional and its strategies. The present research is based on the type of purpose, fundamental and in terms of method, qualitative and inductive approach. In identifying the model, the foundation data technique is used. After reviewing verses related to the topic "56", the code was found for social capital that was not sought. Based on the model of obscurity and the echoes of the foundations of social capital, three cognitive, structural, and communication dimensions can be divided. After using the Grounded theory Technique, it can be said that these basics require a series of important factors that, in the absence of them, social capital will not be created. kindness, détente, social support, social cohesion and normativeism are the most important factor that can increase social capital according to the teachings of the Qur’an