تبیین مولفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر مبنای روایات ناظر به روابط متقابل در کتاب مفاتیح‌الحیات

سرمایه اجتماعی یکی از اصلی ترین مفاهیمی است که مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی قرار گرفته است. این مفهوم در حوزه معارف دینی قابل بررسی است. در این مقاله روایات مربوط به ارتباط متقابل بین افراد از جمله بسترهای بررسی مولفه های سرمایه اجتماعی بررسی شده است. روایات یادشده با رویکرد کیفی و با به‌کارگیری روش تحلیل محتوا در راستای تبیین مولفه های ارتباطی، شناختی و ساختاری بررسی شد. مولفه های ارتباطی زمینه را برای پیوند ذهنی در معنای تمایل به مشارکت اجتماعی فراهم می کند که نقطه شروع فرایند تولید سرمایه اجتماعی است. تداوم خط تولید آن منوط به تحقق عنصر اعتماد است. این عنصر می تواند پیوند افراد را از سطح ذهنی به عینی ارتقا دهد که در ذیل مولفه های شناختی به عنوان اصول اعتمادزا از آن بحث شده است. جایگاه بروز سطح عینی ارتباطات، سازمان «اخوت» است که بستر تولید سرمایه اجتماعی تلقی شده است. بر این اساس، ساختار مفهومی سرمایه اجتماعی شکل می گیرد که کاربست آن می تواند نظام اجتماعی را تقویت بخشیده و بر بالندگی آن بیفزاید.