>
Fa   |   Ar   |   En
   نقش شیر در فرش ابریشمی حیوان‌دار موزه متروپولیتن  
   
نویسنده طاهری علیرضا ,حسامی وحیده
منبع جلوه هنر - 1390 - دوره : 3 - شماره : 2 - صفحه:29 -38
چکیده    بسیاری از نقوش متن قالی حاوی اطلاعاتی نمادین هستند. در بین این نقوش، آنهایی که با الهام از طبیعت در فرش طراحی شده‌اند، معنای اسطوره‌ای وسیعی می‌یابند. شیر یکی از نقش‌هایی است که با اسطوره‌ها ارتباط دارد و با گذشت زمان، نماد بسیاری از ویژگی‌های بارز انسانی شده است (آیین مهر، میترائیسم، نماد سلطنت، شجاعت، قدرت و...). نقش شیر از مهم‌ترین عناصر صحنه‌های شکار، گرفت‌وگیر و طرح‌های حیوانی بوده؛ در آثار هنری (نظیر نقش‌برجسته، مجسّمه‌سازی، فلزکاری، نقاشی و به ویژه فرش‌بافی) نیز از مهم‌ترین موضوع‌ها به‌شمار می‌ر‌فته است. فرش ایران نیز در حیات هنری‌اش از مفاهیم و معانی اساطیری یا عرفانی که برای تفسیر و فهمشان به بررسی و تطبیق مفهومی آنها نیازمندیم غنی بوده است. شناسایی و معرّفی نقش شیرِ به‌کار رفته در فرش ایران، به ویژه در دوران تعالی آن، یعنی دوره صفویه، می‌تواند در خلق آثار هنری هر دوره، راهکار روشنی برای هنرمندان باشد. این مقاله در یکی از درخشان‌‌ترین فرش‌های دوره صفوی (قالیچه ابریشمی موزه متروپولیتن)، نقش شیر و انواع آن را در موقعیت‌ها و حالت‌های قرارگیری متفاوت بررسی کرده، با مقایسه و تطبیق، دو نمونه مشابه در فرش‌های این دوره را معرفی می‌کند. پرسش‌هایی که در این مقاله مطرح می‌شود، عبارت‌اند از: در این فرش، چند نوع شیر و در چه حالت‌ها و موقعیت‌هایی ترسیم شده است؟ آیا نقوش شیر در هنر دوران قبلی، بر نقوش شیر این دوره تاثیری داشته است؟ آیا مفاهیم و معانی نمادین شیر، در نقوش فرش نیز دلالت دارد؟ فرض بر این است که استفاده از نقش شیر در فرش نیز پیشینه‌ای تاریخی داشته، در اسطوره‌ها ریشه دارد. در دوران اسلامی، به نقوش ملهم از دوران قبل از اسلام مفاهیم جدیدی افزوده شده است. این نقوش در دوران صفوی نیز تحت تاثیر سایر هنرها، به‌ ویژه نگارگری، قرار می‌گیرد. نقش شیر در این فرش، هم به صورت واقع‌گرایانه و با الهام از طبیعت، هم به صورت تخیلی ترسیم شده است: 1. نقش شیر به صورت منفرد؛ 2. نقش شیر در صحنه‌های گرفت‌وگیر.
کلیدواژه شیر ,صفوی ,فرش ,متروپولیتن ,نماد
آدرس دانشگاه سیستان و بلوچستان, دانشکده هنر, ایران
 
     
   
Authors
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved