بیش‌‌متن‌های نگارۀ «ولادت غازان‌خان» در دو نسخه از جامع ‌التواریخ مصور دورۀ بابری هند (قرن 16م)

دورۀ اکبرشاه بابری (قرن دهم قمری) یکی از شکوفاترین دوره‌های تاریخی هند به شمار می‌رود که شاهد خلق نسخ خطی ادبی تاریخی متعددی بوده است. هنرمندان درباری بسیاری از این نگاره‌ها را با اقتباس از آثار هنری ایرانی خلق کرده‌اند. از میان این آثار، می‌توان به دو نسخۀ مصور از جامع ‌التواریخ اشاره کرد که حاصل این دوره است. یکی از نگاره‌های مصورشدۀ این دو نسخه، با موضوع «ولادت غازان‌خان» بوده و دارای یک پیش‌‌متن دورۀ تیموری است. هدف از پژوهش حاضر مطالعۀ چگونگی ارتباط میان دو اثر یادشده و نگارۀ ولادت غازان‌خان (پیش‌‌متن) در جامع ‌التواریخ نسخۀ پاریس (دورۀ تیموری) است. در این مقاله تلاش شد تا به این پرسش پاسخ داده شود که شکل روابط برگرفتگی در آثار نقاشی بررسی‌شده چگونه تبیین می‌شود و در فرایند اقتباس این آثار از نگارۀ نسخۀ پاریس چه تغییراتی صورت پذیرفته است؟ این نوشتار به روش توصیفی‌تحلیلی و با استفاده از رویکرد بیش‌‌متنیت انجام‌ شده است. گردآوری داده‌‌ها برآمده از مطالعات کتابخانه‌ای و وبگاه‌های اینترنتی انجام ‌شده است. بررسی‌های این مقاله نشان می‌دهد که ارتباط بین بیش‌‌متن‌ها و پیش‌‌متن‌ از نوع درزمانی و بینافرهنگی بوده و متن‌های پسین یعنی هر دو نگارۀ نسخۀ رامپور و نگارۀ موزۀ وورستر با تغییر و تراگونگی در پیش‌‌متن خلق ‌شده‌اند. البته فرایند اقتباس در دو اثر منتخب به یک صورت نبوده و علی‌رغم وجود تغییرات بسیاری، چون تغییرات فرهنگی، نشانه‌ای و زمانی، هم‌راستا بوده و انتقال فرهنگی- هنری را نیز در پی داشته است.

hyper-textualities from the birth of ghazan khan painting in the two versions of the jami al tawarikh depicted in mughal court of india

the period of mughal emperor akbar (16th century) is considered one of the most flourishing historical periods of india, which witnessed the creation of numerous literary-historical manuscripts. court artists created many paintings by adapting iranian works of art. among these art works, we can mention two different illustrated versions of jāmiʿ al-tawārīkh (compendium of chronicles), which are the result of this period. one of the illustrated images of these two manuscripts is on the subject of birth of ghazan khan and has a pretext from the timurid period.the purpose of present research is to study the relationship between above art works and the “ghazan khan’s birth scene” painting (hypertext) in paris jame al-tawarikh (timurid period) and tries to find answer to these questions: how is the form of adapting relationships explained in the examined paintings? what changes have been made in the process of adapting these art works from the paris image?